بهترین مدرس بازاریابی و مارکتینگ 2021 بهزاد حسین عباسی
مدرس بازاریابی و مارکتینگ یا بازاریابی از نظر هر شخص تعریف متفاوتی دارد، با این حال همه ما میدانیم که بازاریابی یک اصل جدا نشدنی و همیشگی برای بیزینس است و پیشرفت کسب و کارها بدون وجود یک استراتژی بازاریابی حساب شده ممکن نیست. جملهای معروف از ام سی کنا میگوید: مارکتینگ همه چیز است و همه چیز مارکتینگ است. اما بازاریابی چیست؟ انواع بازاریابی کدام است؟ تفاوت بازاریابی سنتی با نوین چیست؟ در ادامه این مقاله از فراپیام با پاسخ به سوالات مطرح شده به بررسی دقیق بازاریابی خواهیم پرداخت.
بازاریابی چیست؟
رسیدن به یک تعریف واحد برای بازاریابی کار دشواری است؛
شاید بتوان تعداد تعارف بازاریابی را با تعداد کسب و کار موفق برابر دانست.
برای درک کامل مفهوم بازاریابی به نگاه بزرگان این حوزه میپردازیم.
با این حال میتوان گفت بازاریابی یک خلق یک ارزش است.
مدرس بازاریابی کسب و کار
بازاریابی از دیدگاه فیلیپ کاتلر:
فرایندی که به وسیله آن شرکتها مشتری را درگیر میکنند و به ساخت روابط مستحکم با مشتری میپردازند
و در نهایت ارزشی را برای مشتری ایجاد میکنند و در مقابل آن، ارزشی دریافت میکنند.
مدرس بازاریابی
بازاریابی از دیگاه پیتر دراکر:
یک کسب و کار تنها و تنها دو کارکرد تجاری مهم دارد: بازاریابی و نوآوری.
این مشتری است که حاضر است برای خدمات و محصولات ما پول پرداخت کند و ارزشی را برای یک کسب و کار ایجاد کند.
مدرس بازاریابی
بازاریابی از دیدگاه انجمن علمی آمریکا:
مجموعهای از فعالیتها نهادها و فرایندهایی است که برای خلق، ارتباط، تحویل و مبادله پیشنهاداتی به کار میرود
که برای مشتریان، شرکا، مراجع و جامعه ارزشمند است.
بهترین تعریف بازاریابی را زمانی میتوان داشت که استراتژی بازاریابی را در مرکز خود داشته باشد
و عامل موفقیت سازمان باشد. بازاریابی یکه محدودیت دپارتمانی نیست و فراتر از تمام تعاریفمیتواند فعالیت کند.
مدرس بازاریابی کسب و کار
آیا برندسازی و تبلیغات بازاریابی است؟
بدون شک برندسازی و تبلیغات دو زیر مجموعه جدا نشدنی از بازاریابی هستند.
هر دو این فاکتورها یعنی تبلیغات و برندسازی به پیشربد صحیح بازاریابی کمک خواهند کرد.
به عبارتی دیگر میتوان گفت به طور کلی اهداف بازاریابی به دو دسته کلی تقسیم میشود:
معرفی برند و افزایش فروش، زمانی که ما در حال تبلیغ یک محصول هستیم
پیام مورد استفاده برای تبلیغ به نوعی معرف برند (برندسازی) است.
به همین دلیل میتوان گفت برندسازی و تبلیغات دو اصل جدا نشدنی از بازاریابی است.
مدرس بازاریابی
انواع بازاریابی از گذشته تا به امروز
بازایابی سنتی
بازاریابی سنتی یک مقوله نسبتاً گسترده است که اشکال بسیاری از تبلیغات و بازاریابی را در خود جای داده است.
این نوع مارکتینگ قدیمیترین نوع بازاریابی است و شامل تبلیغاتی است که هر روز می بینیم و می شنویم.
هزینه این نوع بازاریابی در مقایسه با بازاریابی آنلاین بالا بوده و امکاناتی مانند:
بررسی دقیق مخاطبین، نتایج و غیره، که در بازاریابی آنلاین مورد استفاده قرار میگیرد را ندارد.
با این حال کماکان بازاریابی سنتی و آفلاین نتایج ویژهای را برای مدیران و کسبوکارها به همراه دارد.
کانال های بازاریابی سنتی و آفلاین
اکثر کانالهای بازاریابی سنتی تحت یکی از این چهار دسته قرار میگیرند: (چاپ، پخش، پست مستقیم و تلفن).
چاپ:
شامل تبلیغات در روزنامهها، خبرنامهها، مجلات و سایر مواد چاپی جهت توزیع است.
در این روش محتوای مورد نظر برای پیشبرد اهداف بازاریابی، روی کاغذ یا بنر چاپ شده
و از این طریق پیام مورد نظر کسبو کار در فضاهایی که امکان بازدید مخاطب وجود دارد، قرار میگیرد.
نامه مستقیم:
شامل آگهیها ، کارت پستالها ، بروشورها ، نامهها ، کاتالوگها و سایر مطالبی که مستقیماً برای مصرف کنندگان چاپ و ارسال میشود.
این دسته شباهت بسیار زیادی با دسته چاپ دارد با این تفاوت که پیام به طور مستقیم به مخاطب میرسد.
مدرس بازاریابی
همچنین بخوانید : بازاریابی b2b چیست ؟
پخش:
شامل تبلیغات رادیویی و تلویزیونی و همچنین فرمهای تخصصی مانند تبلیغات سینمای روی صفحه نمایش است.
بازاریابی از راه دور:
شامل تماس تلفنی درخواست شده و تماس تلفنی از مصرف کنندگان از طریق تلفن است.
بازاریابی چاپ قدیمی ترین شکل بازاریابی سنتی است.
این استراتژی که به صورت کاغذی تعریف شده است، از زمانهای بسیار قدیم و با استفاده از ارسال پیامهای فروش و پوسترهای دیواری روی پاپیروس استفاده میشده است.
امروزه، بازاریابی چاپی معمولاً به فضای تبلیغاتی در روزنامهها، تراکتها، مجلات، خبرنامهها و سایر موارد چاپی که برای توزیع در نظر گرفته شده است، اشاره دارد.
بازاریابی پخش شامل تبلیغات تلویزیونی و رادیویی است.
پخشهای رادیویی از دهه ۱۹۰۰ میلادی شروع شده است.
قدم بعدی در فناوری و سرگرمی مردم تلوزیون بود که تبلیغات در آن سریعتر به نتیجه رسید.
در بازاریابی پستی به طور مستقیم از مواد چاپی مانند کارت پستال، بروشور، نامه، کاتالوگ و آگهیهایی که از طریق نامه پستی ارسال می شود، برای جذب مشتری استفاده میشده.
یکی از اولین و شناخته شده ترین نمونه نامههای مستقیم، کاتالوگ سیرز است
که برای اولین بار در سال ۱۸۸۸ برای مصرف کنندگان ارسال شد.
سرانجام، بازاریابی تلفنی یا همان بازاریابی از طریق تلفن، راهی برای ارسال پیامهای فروش از طریق تلفن برای متقاعد کردن مصرف کنندگان برای خرید یک محصول یا خدمات است.
این شکل از بازاریابی در عصر مدرن باعث بروز انقلابی در مسیر بازاریابی و فروش شد،
به طوری که بسیاری از telemarketers از روشهای تهاجمی فروش استفاده میکردند.
مدرس بازاریابی
انواع استراتژی در بازاریابی سنتی
به طور کلی استراتژیهای موجود برای بازاریابی بسیار گسترده است.
از نگاهی دیگر میتوان گفت هر شرکی بر اساس مخاطبان، بودجه کالا یا خدماتی که ارائه میدهد
میتوان یک استراتژی شخصی برای بازاریابی داشته باشد.
پایه استراتژیهای بازاریابی در شرکتهای بزرگ به صورت ارتباط مستقیم با مشتریان است؛
این نکته به دلیل است که این گونه سازمانها بودجه لازم برای تامین هزینههای طراحی، چاپ و تبلیغات پخش و… را در اختیار دارند.
مشاغل متوسط اغلب از همهی اشکال بازاریابی سنتی استفاده می کنند.
کارآفرینان و مشاغل کوچک نیز، که ممکن است بودجه محدودی داشته باشند،
اغلب از بازاریابی در روزنامهها یا پخش تراکت برای تبلیغات به مشتریان محلی استفاده میکنند.
اما عمده فعالیت شرکتهای کوچک نوپا در زمینه بازاریابی آنلاین است.
مهارت بازاریابی
کسب مهارت از طریق آموزش صحیح در برنامه بازاریابی، دانش و مهارتهای لازم برای استفاده موثر از تکنیکهای سنتی بازاریابی از چاپ تا پخش در کار شما بسیار موثر است.
برنامههای بازاریابی با استراتژیهای بازاریابی سنتی در ذهن متخصصین طراحی و پیاده سازی میشود.
بسیاری از شرکت های خدماتی برنامههایی را ارائه می دهند
که به طور خاص به بازاریابی چاپی یا پخش شده، مانند رسانه پخش، و طراحی گرافیکی اختصاص داده شده است.
موضوعاتی مانند ارتباطات که به متخصصان کمک می کند
تا موثرترین راهها برای طراحی و ارائه کمپین بازاریابی سنتی را درک کنند.
برنامههای بازاریابی دورههایی در زمینه روانشناسی مصرف کننده نیز خواهند داشت
که درک صحیحی از عادات و انگیزههای خرید را آموزش میدهد.
مدرس بازاریابی
بازاریابی مدرن
با شنیدن نام بازاریابی مدرن اطلاعتی همچون فناوری، تکنولوژی و اینترنت برای افراد تداعی میشود.
قاعدتا بازاریابی مدرن هموراه با بازاریابی سنتی همراه است،
اما چه تفاوتی بین این دو وجود دارد که بازاریابی را باگذشت زمان با نام بازاریابی مدرن شناختیم.
افراد فعال در این زمینه حتما با نام رو آلدرسون به عنوان پدر بازاریابی نوین آشنا هستند.
او اولین کسی بود که پس از فعالیتهای زیاد با نظریات خود رویکردی جدید از بازاریابی مدرن مطرح کرد.
بازاریابی مدرن از دهه ۱۹۵۰ آغاز شد که صاحبان کسب و کار برای بازاریابی یک محصول، بیشتر از رسانههای چاپی شروع به استفاده کردند.
از آنجا که بعد از گذشت زمان تلویزیون و اینترنت وارد خانوادهها شد ، بازاریابان میتوانستند کل کمپینها را در چندین سیستم عامل انجام دهند
و همانطور که انتظار میرفت، طی ۷۰ سال گذشته، برای تنظیم دقیق نحوه فروش یک کالا به مصرف کنندگان، برای بهینه سازی بهتر، اهمیت بیشتری پیدا کرده است.
امروزه، به معنای واقعی کلمه دهها مکان وجود دارد که میتوانید یک کمپین بازاریابی را انجام دهید.
مدرس بازاریابی
همچنین بخوانید : استراتژی اقیانوس آبی در بازاریابی
در بخش بازاریابی آنلاین به صورت کامل به این موضوع میپردازیم.
اصول و مبانی پایه در بازاریابی
همانطور که اشاره شد استراتژیهای بسیار زیادی در بازاریابی وجود دارد؛
در زمان پیشبرد این استراتژی هر فردی میتوانید از یک تکنیک خاص در بازاریابی استفاده کند.
تکنیکهای بازاریابی عمده روشهایی هستند
بسیاری از بیزینسها با استفاده از آنها توانستهاند مسیر بازاریابی را با نتایج بهتری به پایان برسانند.
مدرس بازاریابی
بازاریابی آمیخته یا بازاریابی چهارp
بازاریابی چهار پی یا قانون چهار پی به عنوان یک اصل ساده اما بسیار مهم در انجام فرایندهای بازاریابی (مانند طراحی استراتژی) است.
در صورت رعایت این ۴ میتوانید رضایت مشتریان خود را به سادگی جلب کنید.
- Product- محصول
- Price – قیمت
- Place – توزیع
- Promotion – ترفیع
مدرس بازاریابی
محصول یا خدمات:
اگر به افراد غیرمتخصص در جامعه بگوییم چه چیزی فروش یک محصول را بالا میبرد،
احتمالا میگوید کیفیت محصول، اما این تمام ماجرا نیست.
در بازار پر رقابت امروز، مفاهیم دیگری نیز باید رعایت شود تا بتوان یک بازاریابی صحیح انجام شود.
محصول یا خدمت همراه با ویژگیهای فیزیکی و کارکردی است که شامل: برند، مدل، کیفیت، ایمنی و… است.
قیمت:
استراتژی قیمت گذاری یک محصول یکی از مهمترین بخشها برای موفقین یک بیزینس است.
قیمت گذاری یک محصول بر اساس آیتمهای مختلفی مانند: کیفیت، نوع بسته بندی، مخاطب هدف، برند و… تعیین میشود.
توزیع:
همانطور که مشخص است بخش مهمی از بازاریابی به توزیع و در اختیار مشتری قرار دادن محصول یا خدمت اختصاص دارد.
در توزیع یک محصول باید به آیتمهایی مانند: زمان توزیع، مکان توزیع، روش توزیع، مخاطبان هدف و… توجه داشت.
ترفیع:
به دسته اقداماتی که بین کسبوکار و مشتری برای ارئه خدمات و ارتباط بهتر انجام میشود، ترفیع می گویند.
برای مثال فرض کنید که کالای مورد نیاز مخاطبین خود باکیفیت و بسته عالی در زمان مناسب و با قیمتی باور نکردنی را در دسترس مخاطبین خود قرار میدهید
اما تعداد اندکی از افراد این کالا را خریداری میکنند.
در این زمان مشکلی اصلی عدم ترفیع صحیح کالا است؛ اگر شما درباره ویژگیهای این محصول با مشتریان خود صحبت کنید
و به مشتریان خود این اطمینان را دهید که به این محصول نیازمند هستند، در اصل ترفیع کالا را به خوبی انجام دادهاید.
مدرس بازاریابی
بازاریابی آنلاین
ضرورت استفاده از بازاریابی در فضای آنلاین در دنیای دیجیتال امروز، کاملا محرز است.
استفاده از فضای آنلاین برای بقای هر کسب وکاری در قرن ۲۱ یک اصلا لازم و ضروری است.
به سادگی میتوان دیجیتال مارکتینگ را به عنوان سریعترین راه برای معرفی برند و بازاریابی در سراسر جهان معرفی کرد.
تاریخچه استفاده از این روش بسیار نزدیک و کوتاه است؛
با این حال شرکتهای بسیار زیادی با استفاده از این روش به نتایج ویژه و موفقیت آمیزی دست پیدا کردهاند.
اصطلاح بازاریابی دیجیتالی برای اولین بار در سال ۱۹۹۰ مطرح شد
ولی پیش از آن در سال ۱۹۸۰ یک گروه به نام SoftAd Group دست به اقدامی مبتکرانه زد و روشهای ترفیعی چندین شرکت اتومبیل سازی را تغییر داد
و پایه و اساس بازاریابی دیجیتال را بنیان گذاری کرد.
مدرس بازاریابی
بازاریابی آنلاین چیست؟
بازاریابی آنلاین یا دیجیتال مارکتینگ، یک روش بازاریابی مبتنی بر فضای وب است
که در حال حاضر انقلابی در فروش محصولات به پا کرده است.
به طور کلی، بازاریابی آنلاین، روشی است که در آن با استفاده از کانالهای موجود در فضای اینترنت میتوان به برندسازی نام کسب و کار، معرفی خدمات یا فروش محصولات به مخاطبان و مشتریان پرداخت.
هدف از انجام فرایندهای بازاریابی آنلاین جذب مشتریان بالقوهای است
که رفتار آنلاین برای خرید یا استفاده از خدمات را در فضای اینترنت دارا هستند؛
این مشتریان عموما افرادی هستند که زمان خود را صرف خواندن، جستجو کردن، خرید و معاشرت در فضای آنلاین میکنند.
دسترسی بالای افراد در سراسر جهان به فضای اینترنت و وابستگی بیش از پیش ما برای استفاده روزانه از فضای اینترنت باعث ایجاد یک فضای بسیار ایدهآل برای انجام فعالیتهای آنلاین در زمینه بازاریابی شده است.
با این حال روشن است که بازاریابی در فضای دیجیتال، یک کار ساده نیست
و در مسیر استفاده از این روش با چالشها و مشکلات بسیار زیادی روبرو خوهید بود.
مدرس بازاریابی
کانالهای مورد استفاده در بازاریابی آنلاین
راههای بسیار زیادی برای انجام فرایندهای دیجیتال مارکتینگ وجود دارد،
که به شما کمک میکند تا در سریعتر زمان ممکن به معرفی برند، خدمات یا فروش محصولات بپردازید.
با وجود گستردگی کانالهای مختلف برای انجام دیجیتال مارکتینگ، نمیتوان بازاریابی آنلاین را جایگزین بازاریابی آفلاین و سنتی کرد.
سئو (seo)
سئو یا بهینه سازی سایت، یکی از راههای بسیار مهم و ضروری در بازاریابی دیجیتال است.
در فرایند سئو، با بهینه سازی عملکرد سایت برای نمایش بیشتر وبسایت، به بازاریابی پرداخته میشود.
سئو نجات دهنده شما در بین رقیبان است؛ با بهینه سازی سایت (سئو) شانس بیشتری برای جلب توجه مخاطبان خواهید داشت.
استفاده از سئو یک انتخاب مناسب برای بازاریابی در فضای دیجیتال است که به شما کمک میکند تا با هزینه کمتر و در طولانی مدت به نتایج ویژهای دست پیدا کنید.
در این فرایند مخاطبان با جستجوی نام برند یا کلمات مرتبط با کسب وکار (برای مثال خرید خودرو) ، وبسایت شما را در نتایج اولیه گوگل مشاهد خواهند کرد.
مدرس بازاریابی
بازاریابی محتوایی
بازاریابی محتوای یک اصل ضروری، برای بازاریابی وبسایت شما در فضای آنلاین است.
این روش یک اصل ویژه در معرفی برند و کسبوکارها قلمداد میشود.
بازاریابی محتوایی یکی از فرایندهایی است که به سئو سایت کمک شایانی میکند.
محتوای مورد استفاده در وبسایت شما نمایش دهنده قدرت، اعتبار و شخصیت برند شما است.
محتوا در فضای آنلاین شامل:
ویدئوها، تصاویر، مقالات وبلاگ، کتابهای الکترونیکی (صوتی، متنی، تصوریری) و موارد دیگر است.
محتوای موجود در وبسایت شما اگر بر اساس اصول بازاریابی آنلاین و متناسب با بیزینس شما تهیه و تنظیم شود،
میتواند مانند یک آهنربا قدرتمند مشتریان بالقوه و مخاطبان شما را به سمت کسب وکارتان جذب کند.
مدرس بازاریابی
شبکههای اجتماعی
اینستاگرام، لینکدین، فیس بوک، توئییتر و… همه و همه از انواع شبکههای اجتماعی به شمار میآیند.
شبکههای اجتماعی از قویترین کانالهای بازاریابی برای تبلیغات، برند سازی و ارتباط با مشتریان است.
در استفاده از شبکههای اجتماعی باید به طور کامل بر فضای شبکه انتخابی و محتوای مورد نیاز متناسب با بیزینس خود اشراف داشته باشید تا به نتایج بهتری دست پیدا کنید.
مهمترین مزیت شبکههای اجتماعی فعالیت بسیاری از افراد در آن است،
همین امر به شما کمک میکند تا با داشتن یک استراتژی حساب شده بتوانید توجه مخاطبان را به سمت بیزینس خود جلب کنید.
حضور شما در شبکه های اجتماعی و فعالیت هر روزتان به مخاطبان نشان میدهید
که یک بیزینس فعال بوده و باعث یادآوری نام شما در ذهن آنها خواهد شد.
از دیگر مزایای فعالیت در شبکههای اجتماعی باید به جلب اعتماد مخاطبان اشاره کرد،
خرید از دنیای آنلاین حتی تا امروز هم برای بسیاری ازافراد نگران کننده و غیرقابل اعتماد است
و این اعتماد زمانی در مخاطب ایجاد میشود که احساس کند در پشتصحنه فضای وبسایت شما فردی قابل اعتماد حضور دارد؛
با فعالیت در شبکههای اجتماعی و معرفی خود میتوانید این نکته را برای مخاطبان خود شفاف سازی و اعتماد آنها را جل کنید.
با داشتن یک استراتژی ویژه و فعالیت براساس آن بهسادگی مخاطبان را به سمت وبسایت خود هدایت کنید.
این کار باعث افزایش میزان ترافیک و افزایش میزان فروش نیز خواهد شد.
مدرس بازاریابی
بازاریابی ایمیلی
ایمیل مارکتینگ یک کانال ارتباطی منعطف، موثر و کارآمد برای بازاریابی در فضای آنلاین است.
بازاریابی ایمیلی از طریق ارسال ایمیل انبوه از سوی یک بیزینس به سوی مخاطبان انجام میشود
این فرایند اگر بر اساس یک استراتژی قوی، با توجه به نیاز مخاطب و حساب شده باشد،
به افزایش فروش، جلب اعتماد مشتریان و شناختهتر شدن برند شما منجر خواهد شد.
به طور کلی به هر ایمیلی که از سوی کسبوکارها برای ایجاد ارتباط بالقوه به مشتریان ارسال میشود؛
بازاریابی ایمیلی میگویند. عموما ایمیلهای ناشناس یا ایمیل های تبلیغات به سختی باز میشوند.
با این حال، با داشتن یک فضای سفارشی در محتوای ایمیل میتوانید در ذهن مخاطبین حک شوید
و در طولانی مدت آنها را تبدیل به یک مخاطب یا مشتری وفادار کنید.
مدرس بازاریابی
تبلیغات گوگل ادز
گوگل ادوردز یا گوگل ادز ، سیستم تبلیغاتی شرکت گوگل است که در آن تبلیغ کنندگان از طریق نمایش سایتها ابزارهای مختلف گوگل، تبلیغات خود را به مشتریان می رسانند.
معروفترین شکل تبلیغات ادوردز، تبلیغات در موتور جستجوی گوگل است.
در این روش افراد عبارات یا کلمات کلیدی مورد نظر خود را در گوگل ادوردز وارد میکند
تا تبلیغاتش برای کسانی که این عبارات را جستجو می کنند نشان داده شود.
تبلیغ کننده همچنین برای هر کلیک هزینهای را پرداخت میکند،
برای جستجوی یک کلمه کلیدی، گوگل از بین پیشنهادهای مختلف تبلیغ دهندگان، بر اساس ضوابطی خاص برخی از تبلیغ ها رو انتخاب و به کاربران نشان می دهد.
استفاده از گوگل ادز میتواند به سئو سایت و برندسازی شما کمک کند.
هزینه تبلیغات گوگل اگر با مدیریت ب تنظیمات صحیح انجام شود بسیار بهصرفه و کار آمد خواهد بود.
تبلیغات کلیکی (cpc)
تبلیغات کلیکی، از روشهای متداولی است که به کمک آن میتوانید، با هزینه پایین، به بازاریابی بپردازید.
این روش مانند تبلیغات کلیکی گوگل است با این تفاوت که توسط شرکتهای دیگری انجام میشود.
تقریبا با هر بودجهای میتوانید تبلیغات کلیکی را شروع کنید.
این تبلیغات میتواند در قالب یک بنر، پاپآپ یا موارد دیگر برای مخاطبان در وبسایتها آیا اپلیکشنهای مختلف، متناسب با نیاز بیزینس و مخاطبان شما، نمایش داده شود.
هزینه تبلیغات کلیکی بر اساس کلیک مخاطبان بر روی تبلیغ مورد نظر محاسبه میشود.
با بررسی نتایج این کانال بازاریابی میتوانید روند تبلیغات را بهبود بخشید.
مدرس بازاریابی
مزایای استفاده از بازاریابی آنلاین
بازاریابی سنتی تفاوت بسیار زیادی با بازاریابی آنلاین دارد، با این حال نمیتوان روشهای بازاریابی سنتی را به طور کامل جایگزین دیجیتال مارکتینگ کرد.
به طور کلی بازاریابی آنلاین یه راه بسیار موثر برای مدیریت بهتر زمان، هزینه و مخاطب (مشتری) است.
با اطلاع از مزایای بازاریابی آنلاین با آگاهی و اشتیاق بیشتری به مارکتینگ در فضای دیجیتال خواهید پرداخت.
قابلیت سنجش نتایج
از مزایای استفاده از بازاریابی آنلاین میتوان به قابلیت بررسی دقیق فرایندهای انجام شده، مانند تبلیغات، اشاره کرد.
برای درک بهتر این موضوع به این مثال توجه کنید:
فرض کنید برای تبلیغ یک محصول در یکی از اتوبانهای پر رفت و آمد تهران بیلبوردی گرفتهاید، بعد از اتمام زمان استفاده از بیلبورد میتوانید تخمین بزنید چه تعداد از افراد از بیلبورد شما بازدید داشتهاند
یا بخاطر طراحی بیلبورد شما از شما خرید کردهاند؟
متاسفانه پاسخ تمامی این سوالات منفی است.
با داشتن پاسخ این سوالات یه سادگی میتوان به بهینه سازی دیگر تبلیغات پرداخت خوشبختانه در فضای آنلاین به سادگی میتوان تمامی ابعاد کمپینهای تبلیغاتی را چه در زمان انجام کمپین و چه در زمان اتمام کمپین تبلیغاتی، در تمامی ابعاد بررسی کرد.
مدرس بازاریابی
هزینه پایین و مدیریت بهتر هزینهها
برای داشتن یک تبلیغ ۱۰ ثانیه در تلوزیون یا گرفتن انواع بیلبورد، تراکت، بروشور یا… باید هزینههای بسیار سنگینی پرداخت کنید.
این در حالی است که میتوانید با بودجه کمتری به معرفی برند خود در انواع کانالهای دیجیتال بپردازید.
مدیریتی که در زمان انجام تبلیغات در فضای آنلاین دارید، نکته دیگری است که به کاهش هزینههای شما در زمان بازاریابی، کمک میکند.
مقایس پذیر بودن
برای راه اندازی یک بیزینس و بازاریابی در فضای سنتی باید مکانی مانند دفتر کار یا یک مغازه داشته باشید
و برای گسترش آن نیز باید دردسرهای زیادی را متحمل شوید؛
اما با بازاریابی در فضای آنلاین به سادگی میتوانید با ایجاد یک وبسایت و فعالیت در شبکههای اجتماعی این مشکل را حل کنید
و در هر زمانی به سادگی بیزینس خود را در فضای آنلاین گسترش دهید.
مدرس بازاریابی
شخصی سازی یا سفارشی سازی
در بازاریابی به روش سنتی برای طراحی یک تبلیغ باید میانگینی از سلیقه تمامی مشتریان خود در نظر بگیرید
و امکان سفارشی سازی تبلیغ یا پیام ارسالی شما، برای هر کدام یک از مخاطبان وجود ندارد،
این در حالی است که در بازاریابی دیجیتال به سادگی میتوانید تمامی برای هر کدام از مخاطبان خود یک تبلیغ شخصی ارسال کنید
یه به یک گروه خاص از مخاطبان (مثلا خانمها در روز مادر) یک پیام سفارشی ارسال کنید.
این ویژگی از مهترین مزیتهای دیجیتال مارکتینگ است.
افزایش مشارکت و نرخ تبدیل مشتریان
استفاده از اینترنت بسیار ساده، کم هزینه و البته قابل دسترس است؛
به همین دلیل بازاریابی در فضای دیجیتال انسان رفاه طلب امروزی را راغب به همکاری و مشارکت با شما خواهد کرد.
به جای اینکه مشتریان، مسیر طولانی را رانندگی کنند تا برای تهیه کالای مورد نظر خود به فروشگاه شما دسترسی پیدا کنند،
میتوانند از طریق تلفن همراه وارد وبسایت شما شوند
و محصول مورد نیاز خود را خریداری کرده یا درباره کسب و کار شما اطلاعاتی کسب کنند.
مدرس بازاریابی
هدف گذاری دقیقتر
از دیگر مزایای بازاریابی در فضای آنلاین، امکان فعالیت در فضایی هدفمند و هوشمند است.
در فضای دیجیتال میتوانید سلیقه پرسونای خود را به طور دقیق مشخص کنید
و در بهترین زمان و متناسب با سلایق مخاطب خود ظاهر شوید و آنها را تبدیل به یک مشتری وفادار کنید.
مخاطبان بیشتری داشته باشید
در فضای آنلاین پرسروصدای اینترنت میتوانید با هزینه کمتر مخاطبان بیشتری را جذب کنید.
جلب توجه مشتریان در فضای آنلاین به نوعی نامحدود است.
شما میتوانید پیام مورد نظر خود را به مشتریان خود در هر کجای ایران و جهان برسانید.
ترکیب بازاریابی و چهار «P» بازاریابی
یکی از شناختهشدهترین عبارات بازاریابی، مفهومی با نام «Marketing Mix» است
که به عباراتی مانند «آمیزه بازاریابی» یا «آمیخته بازاریابی»، «ترکیب عناصر بازاریابی» و «ترکیب بازاریابی» ترجمه شده است.
این مفهوم در دنیای بازاریابی بیشتر با عنوان «چهار P» معروف است؛
چرا که نام انگلیسی هر یک از چهار مؤلفه تشکیل دهنده ترکیب بازاریابی با حرف P آغاز میشود.
ترکیب بازاریابی از گذشته آمیزهای بوده است از محصول (Product)، قیمت (Price)، ترویج (Promotion) و مکان عرضه و توزیع (Place).
اساساً بازاریابی حول محور این چهار مؤلفه انجام میشود.
در واقع، تاکتیکها و کانالهای بازاریابی همواره در حال تغییر و تحول هستند،
اما این مؤلفهها اصولی هستند که هرگز تغییر نمیکنند و تمامی اقدامات بازاریابی با محوریت آنها انجام میشود.
البته مدلهای دیگری (از جمله مدل هفت P) هم وجود دارد، اما همین چهار مورد برای درک نحوه کارکرد بازاریابی کفایت خواهد کرد.
حال نگاهی میاندازیم به تک تک این مؤلفههای کلیدی بازاریابی:
محصول
این همان چیزی است که کسبوکار به دنبال فروش آن است.
محصول میتواند یک کالای فیزیکی باشد، یا یک سرویس (مانند مشاوره، حق اشتراک یا هر چیز مشابه دیگر).
برای بازاریابی هر محصول، موارد زیر باید دقیقاً مشخص شود:
– چند نوع مختلف از محصول باید به فروش برسد؟ به عنوان مثال، یک شرکت خودروساز باید برای گروههای مختلف خودروهایی که میخواهد تولید کند برنامه ریزی داشته باشد.
– هر محصول باید چطور بسته بندی یا ارائه شود؟ مثلاً فروشنده کفپوش خودرو باید برای نحوه ارائه تولیدات خود تصمیم بگیرد که آیا باید در جعبه، کیف یا چیز دیگری به مشتری تحویل شوند.
– چه خدماتی برای هر محصول ارائه خواهد شد؟ مواردی مانند ضمانت محصول، روند مرجوع کردن آن و موارد مشابه باید مشخص شود.
علاوه بر اینها، بازاریابی میتواند به طراحی محصول و ویژگیهایی که باید داشته باشد نیز ورود کند.
در واقع، بهترین عملکرد در بازاریابی در هنگامی رقم میخورد که گروههای بازاریابی با گروههای تولید همکاری میکنند.
قیمت
طبیعتاً چیزی که در اینجا موضوعیت دارد، هزینه خرید یا استفاده از محصول است.
در عین حال، قیمت و مسائل مرتبط با آن برخلاف ظاهرشان موضوعات نسبتاً پیچیدهای هستند.
از جمله موارد قابل ملاحظه در مبحث قیمت محصول عبارتاند از:
– چه قیمتی میتواند برای محصول مورد نظر منطقی باشد؟
تعیین قیمتهای عادلانه و منطقی با توجه به هزینههای تولید و هزینهای که مردم حاضر به پرداخت آن هستند نیازمند آنالیز بازار و تحقیق رقابتی دقیق خواهد بود.
– زمانبندی و سبک و سیاق اجرایی تخفیفات باید به چه ترتیبی باشد؟
در چه بازههای زمانی از سال یا بر اساس چه سیاستهای تشویقی، مشتری مشمول دریافت تخفیف میشود؟
آیا تخفیف به صورت درصدی یا یک رقم ثابت اعمال خواهد شد؟
– آیا ارائه گزینههای متنوع برای پرداخت هزینه منطقی است؟
به عنوان مثال، شرکت فروشنده خودرو میتواند به جای دریافت کل مبلغ در همان ابتدا، گزینههایی مانند لیزینگ یا پرداخت قسطی را در اختیار مشتری قرار بدهد.
بازاریابی چیست؟
ترویج
اگر یک محصول عرضه شود، اما کسی از وجود آن خبر نداشته باشد؛
از ویژگیها و مزایای آن اطلاع نداشته باشد یا به آن علاقهای نداشته باشد و در نتیجه به فروش نرسد، وجود یا عدم وجودش چه توفیری خواهد داشت؟
بنابراین، پس از عرضه هر محصول (یا حتی قبل از آن)، آن محصول باید ترویج و تبلیغ شود
تا مردم از وجود و منافع آن اطلاع پیدا کنند.
در این راستا، مواردی مانند مؤلفههای زیر باید مد نظر قرار داده شود:
– از کدام کانالها برای ترویج و تبلیغ محصول استفاده خواهد شد؟
این کانالها میتوانند آنلاین (مثلاً شبکههای اجتماعی) یا آفلاین (مثل بیلبورد) باشند.
ترویج و تبلیغ مورد نظر در کدام مکانها انجام میشود؟ در فضای مجازی یا حقیقی؟ در فروشگاهها؟
در مراسمها و رویدادهای مختلف؟
– از چه پیام و متنی باید استفاده کرد؟
چه متن و لحنی به بهترین شکل ممکن میتواند ماهیت و منافع محصول مورد نظر را برای مخاطب آشکار کرده و وی را به خرید ترغیب کند؟
مکان
مکان با «توزیع» محصول در ارتباط است. هدف در اینجا در دسترس قرار دادن محصول در مکان و زمانی است که مشتری خواهان آن است.
بهعبارتدیگر، محصول مناسب باید در مکان و زمان مناسب در دسترس مشتری قرار داشته باشد تا بتواند آن را پیدا و خریداری کند.
در این راستا باید به سؤالات زیر پاسخ بدهید:
– محصول از چه طریق و از کجا توزیع خواهد شد؟ مثلاً از طریق اینترنت یا به صورت آفلاین؟
– محصول مورد نظر دقیقاً در کدام مناطق و نواحی توزیع میشود؟
به عنوان مثال، اگر فروشنده لباسهای پشمی هستید، مناطقی مثل نواحی جنوبی کشور نمیتواند مکان مناسبی برای توزیع محصول شما باشد.
انواع بازاریابی
بازاریابی را میتوان با توجه به شاخصهای مختلف به انواع متفاوتی تقسیم بندی کرد؛
به عنوان نمونه، بازاریابی سنتی و مدرن یا بازاریابی آنلاین و آفلاین.
در این بخش به برخی از مهمترین انواع بازاریابی اشاره میکنیم.
بازاریابی B2B و بازاریابی B2C
منظور از بازاریابی B2B (بنگاه به بنگاه، تجارت با تجارت، بیزنس با بیزنس، شرکت با شرکت یا صنعتی) بازاریابی محصولات شرکت برای فروش به شرکتهای دیگر است.
از طرف دیگر، هدف بازاریابی B2C (تجارت با مصرف کننده یا بازاریابی مصرفی) مصرف کننده معمولی است.
اگرچه این دو نوع بازاریابی از جهات بسیاری با هم شباهت دارند، اما حداقل از چهار جهت متفاوت هستند:
1. تصمیم گیرنده:
در بازاریابی B2C هر یک از افراد خانواده میتواند یک مشتری باشد و برای خودش تصمیم بگیرد؛
اما در بازاریابی B2B باید سلسله مراتب در نظر گرفته شود.
2. فرآیند، انگیزه و زمان لازم برای تصمیمگیری:
تصمیمگیری در بازاریابی B2C میتواند احساسی یا بر مبنای یک تصمیم یا هوس آنی باشد؛
اما در مورد B2B تصمیمات بر طبق یک روال مشخص و با برنامه ریزی دقیق گرفته میشود.
بازاریابی آفلاین و بازاریابی آنلاین
با توجه به استفاده از اینترنت یا عدم استفاده از آن، میتوان بازاریابی را به دو نوع آنلاین (با استفاده از اینترنت) و آفلاین (بدون استفاده از اینترنت) تقسیم بندی کرد.
در اینجا مروری خواهیم داشت بر انواع هر یک از این دو مدل بازاریابی:
انواع بازاریابی آنلاین
امروزه رشد روزافزون اینترنت و توسعه بازاریابی آنلاین بسیاری از روشهای سنتی بازاریابی را منسوخ یا بهروز کرده و ارتقا داده است.
9 مورد زیر متداولترین انواع بازاریابی آنلاین هستند که در کسبوکارهای مختلف میتوان از آنها استفاده و بهره برداری کرد:
مقاله مرتبط: 7 استراتژی کارآمد در بازاریابی دیجیتال که باید بدانید
بازاریابی چیست؟
1. بازاریابی محتوایی
هر سال بازار بازاریابی محتوایی نسبت به سال گذشته داغتر میشود که البته این بیدلیل نیست:
مردم بیشتر از آنکه به دنبال آن باشند که چیزی به آنها بفروشید یا با تبلیغات گاه و بیگاهتان مزاحم کارشان شوید،
تمایل دارند که به آنها کمک کنید و اطلاعات بیشتر، متناسبتر و باکیفیتتری را در اختیارشان قرار بدهید.
هدف اصلی بازاریابی محتوایی تولید محتوایی است که به مخاطب و حل مشکلات وی کمک میکند. از این طریق چند هدف مهم محقق میشود؛
بهاینترتیب که بهتدریج جامعهای از مخاطبان متناسب برای کسبوکار شکل میگیرد
و اعتبار کسبوکار و در نهایت مقدار فروش آن افزایش پیدا میکند.
«محتوا»ی بازاریابی محتوایی میتواند هر چیزی باشد؛
از وبلاگ نویسی و انتشار محتوای متنی در وبسایت گرفته تا ایمیل، شبکههای اجتماعی، ویدئو، کتابهای الکترونیکی یا هر محتوای دیجیتال دیگری که بتوان از آن با اهداف بازاریابی استفاده کرد.
آیتمهای چاپی مانند بروشورها یا مجلات را نیز میتوان به عنوان نوع سنتی بازاریابی محتوایی قلمداد کرد.
2. بازاریابی ایمیلی
شاید تصور کنید که ایمیل منسوخ شده و به تاریخ پیوسته است، اما آمار و ارقام چیز دیگری را نشان میدهد.
در واقع، آمارهای مختلف حاکی از آن است که میزان بازگشت سرمایه (ROI) بازاریابی ایمیلی (یا ایمیل مارکتینگ) چیزی بین 3800 تا 4200 درصد متغیر است؛
به این معنی که در ازای هر ریالی که هزینه میکنید، 38 تا 42 ریال درآمد خواهید داشت.
مقاله مرتبط: چطور با کمک بازاریابی ایمیلی برند خود را مطرح کنیم؟
3. بازاریابی شبکههای اجتماعی
انسان به عنوان یک موجود اجتماعی با حضور در شبکههای اجتماعی اینترنتی تلاش میکند تا پاسخگوی نیازهای اجتماعی خود باشد. با بهره برداری از این نیاز و علاقه میتوانید
آگاهی مردم نسبت به برند خود را تقویت کنید، یک اجتماع فعال و علاقهمند از مشتریان بالقوه و بالفعل تشکیل بدهید و محتوا و محصولات خود را در برابر افراد جدیدی قرار بدهید.
مقاله مرتبط: 10 مزیت بازاریابی شبکههای اجتماعی برای کسب و کار شما
4. تبلیغات آنلاین و کلیکی
تبلیغات کلیکی (PPC) همان تبلیغاتی هستند که در بالای نتایج جستجو مشاهده میکنید.
مزیت این نوع از تبلیغات و اکثر تبلیغات اینترنتی مشابه این است که هدفمند هستند
و بهعلاوه، آمار دقیقی از وضعیت کلیکها و کلیک کنندگان را در اختیار تبلیغکننده قرار میدهند
که میتوانید از آن برای پیشبرد بهتر اهداف بازاریابی خود کمک بگیرید.
5. سئو یا بهینه سازی برای موتورهای جستجو
یکی از مؤثرترین روشهای بازاریابی و جذب ترافیک، سئو (SEO) یا بهینه سازی برای موتورهای جستجو است.
در طول فرآیند بهینه سازی، با سازماندهی محتوا و انجام سایر اقدامات مرتبط با سئوی کلاهسفید (به معنی استفاده از راهکارهای استاندارد و تخطی نکردن از اصول) مخاطب متناسبی را جذب میکنید
که به موضوعات وبسایت شما و تولیدات شرکتتان علاقهمند است
و در نتیجه، احتمال تبدیل شدن وی به مشتری بالفعل بیشتر است.
6. روابط عمومی
حتی در روزگاری که کانالها و تاکتیکهای مدرن و پر زرق و برقی در دسترس کسبوکارها و مردم قرار دارد،
هنوز هم شکل دادن به رابطهها به سبک و سیاق قدیم برای بازاریابی کارآمد ضروری است.
از طریق روابط عمومی یا PR در جهت مدیریت رابطهها تلاش میکنیم تا تصور مردم نسبت به برند ما همواره مثبت باقی بماند.
7. اینفلوئنسر مارکتینگ
کمک گرفتن از افراد تأثیرگذار یا «اینفلوئنسر» در حوزههای مختلف یکی از روشهای مؤثر برای بازاریابی و تبلیغات است.
در روش اینفلوئنسر مارکتینگ با تکیه بر شهرت یک شخص شناخته شده یا تأثیرگذار و علاقهمندان و دنبال کنندگان وی میتوانید مردم را نسبت به خرید محصول خود متقاعد کنید.
8. بازاریابی مشارکتی
بازاریابی مشارکتی (Affiliate Marketing) که با عناوین «بازاریابی پورسانتی»، «سیستم همکاری در فروش» و «بازاریابی رابطهای» نیز شناخته میشود،
به زبان ساده به معنای کمک گرفتن از دیگران در فروش و پرداخت درصدی از فروش به عنوان حقالزحمه یا پورسانت به آنهاست.
9. بازاریابی ویروسی
منظور از بازاریابی ویروسی، استفاده از یک آیتم محتوایی (متن، تصویر یا ویدئو) تأثیرگذار در راستای اهداف بازاریابی است.
این محتوا باید به قدری جالب یا عجیب و به طور کلی تأثیرگذار باشد
که کاربران اینترنت نتوانند در برابر به اشتراک گذاشتن آن با دیگران مقاومت کنند.
انواع بازاریابی آفلاین
امروزه کمک گرفتن از اینترنت در بازاریابی نهتنها ممکن و مفید است، بلکه اینترنت چنان با زندگی ما درآمیخته است
که استفاده از انواع بازاریابی آنلاین به یک ضرورت تبدیل شده است.
در عین حال، بسیاری از روشهای آفلاین یا سنتی هنوز به تاریخ نپیوستهاند
و استفاده از آنها خالی لطف نخواهد بود. در اینجا به چند مورد از رایجترین روشهای بازاریابی آفلاین اشاره میکنیم:
• تبلیغات رادیویی، تلویزیونی یا تبلیغ در نشریات
• بازاریابی دهان به دهان: بهاینترتیب که یک مشتری تجربه مثبت خود را به مشتری دیگر انتقال میدهد، آن شخص مشتری شما میشود و او هم تجربه مثبت خود را به فرد دیگری انتقال میدهد و این زنجیره ادامه پیدا میکند.
لازم به ذکر است که امروزه معمولاً بیشتر از اینترنت و ابزارهای مرتبط با آن برای انتقال این تجربهها استفاده میشود.
• علائم، تابلوها و تبلیغات محیطی
• ارائه رایگان محصولات یا پاداشهای جانبی
• اسپانسر شدن در رویدادهای بشردوستانه، ورزشی و موارد مشابه
• فلایرها و تراکتهای تبلیغاتی
• حضور در نمایشگاههای محلی و تجاری
بازاریابی درونگرا و بازاریابی برونگرا
انواع مختلف بازاریابی را میتوان در یکی از دو گروه «بازاریابی درونگرا» و «بازاریابی برونگرا» گنجاند.
بازاریابی برونگرا (Outbound marketing) هنگامی اتفاق میافتد که بازاریاب به سراغ مشتری بالقوه میرود.
از جمله تاکتیکهای بازاریابی برونگرا میتوان به تبلیغ در موتورهای جستجو یا وبسایتها، پیامهای بازرگانی تلویزیونی و استفاده از بازاریابی ایمیلی اشاره کرد.
از طرف دیگر، در بازاریابی درونگرا (Inbound marketing) که با عناوین «بازاریابی ربایشی» و «بازاریابی کششی» نیز شناخته میشود، به جای آنکه ما به سراغ مشتری برویم به او کمک میکنیم تا ما را پیدا کند.
بازاریابی محتوایی و سئو از جمله مهمترین تاکتیکهای بازاریابی درونگرا محسوب میشوند.
سایر انواع بازاریابی
علاوه بر انواعی از بازاریابی که در بالا ذکر شد، انواع و گونههای متعدد دیگری نیز وجود دارند که یا محبوبیت و کاربرد آنها کمتر است؛
یا اینکه دقیقاً و کاملاً در یکی از دستهبندیهای بالا نمیگنجند.
در اینجا به طور خلاصه به آنها اشاره میکنیم.
• بازاریابی سببی (Cause Marketing):
استفاده از انگیزههای آرمانی و نوع دوستانه در راستای بازاریابی؛ به عنوان مثال، با خرید هر جفت کفش، یک جفت کفش به یک نیازمند اهدا میشود.
• بازاریابی بُرد نزدیک (Close Range):
استفاده از وای فای یا بلوتوث برای ارسال پیامهای تبلیغاتی به گوشی و تبلت مشتریانی که در نزدیکی محل مورد نظر حضور دارند.
• بازاریابی رابطهای:
تلاش در جهت ایجاد رابطه نزدیک و صادقانه و ایجاد علاقه مشتری نسبت به برند.
• بازاریابی تراکنشی (Transactional):
بازاریابی با هدف فروش بیشتر بدون توجه زیاد به مشتری و ارزش او.
• بازاریابی کمیابی (Scarcity Marketing):
ایجاد انگیزه در مخاطب با تأکید بر محدودیت موجودی و زمان.
• بازاریابی تنوع گرا (Diversity):
تدوین استراتژی بازاریابی با دسته بندی مشتریان با توجه به سلایق، نیازها، جهان بینی و ویژگیهایشان.
• بازاریابی پنهانی (undercover یا stealth):
معرفی محصول به نحوی که مانند تبلیغ به نظر نرسد.
• بازاریابی انبوه (Mass Marketing):
بازاریابی عمومی برای کل مشتریان بالقوه.
• بازاریابی فصلی:
بازاریابی برای فرصتهایی مانند تغییرات آب و هوایی و تعطیلات.
• بازاریابی بشارتی (Evangelism Marketing):
نوع پیشرفتهتر بازاریابی دهان به دهان که طی آن، مشتریان بسیار علاقهمندی را ایجاد میکنید (عاشقان برند) که به سفیران برند شما تبدیل میشوند.
• بازاریابی رویدادی:
بازاریابی در گردهماییها و رویدادهای مختلف.
• بازاریابی مستقیم:
بازاریابی از طریق ارتباط مستقیم با مشتریان بالقوه از طریق پست، ایمیل، فلایر و موارد مشابه. بازاریابی مستقیم یک مفهوم نسبتاً گسترده است
که انواع مختلفی از بازاریابی را در بر میگیرد.
• بازاریابی اشانتیون (Freebie Marketing):
ارائه محصول با قیمت کمتر یا رایگان با هدف فروش بیشتر سایر محصولات مرتبط.
• بازاریابی جاویژه (Niche Marketing):
انتخاب یک بازار کوچک و تخصصیتر به عنوان بازار هدف.
• بازاریابی قطرهای (Drip Marketing):
ارسال خودکار و تدریجی پیامهای بازاریابی در موقعیتها و زمانهای مختلف.
• بازاریابی چندرسانهای (Cross-Media Marketing):
ارائه اطلاعات به مشتری از طریق کانالهای مختلف بازاریابی برای ترویج گسترده محصول.
• بازاریابی ترویجی (Promotional Marketing):
استفاده از هر نوع پیشنهاد خاص برای تقویت علاقه مشتری و ترغیب به خرید.
• بازاریابی کمینی یا غافلگیرانه (Ambush Marketing):
هجمه به کمپین بازاریابی یک شرکت دیگر برای یک رویداد، بدون اسپانسر شدن برای آن.
• بازاریابی موبایلی (Mobile Marketing):
بازاریابی با تکیه بر دستگاههای همراه مانند تبلت و گوشیهای هوشمند.
• بازاریابی مشارکتی (Affinity Marketing):
همکاری کسبوکارهای مکمل در بازاریابی.
• بازاریابی ائتلافی (Alliance Marketing):
اتحاد بین دو یا چند کسبوکار برای استفاده از منابع بازاریابی.
• بازاریابی معکوس (Reverse Marketing):
انواعی از بازاریابی که از طریق آنها به جای تلاش در جهت فروش محصول، مشتری ترغیب میشود تا به سراغ شرکت یا محصول مورد نظر برود.
• بازاریابی تلفنی (تلِمارکتینگ):
استفاده از تلفن برای بازاریابی.
• بازاریابی با نمونه رایگان (Free Sample Marketing):
ارائه نمونه رایگانی از محصول برای ترغیب مشتری به خرید.
• بازاریابی پایگاه داده (Database Marketing):
یکی از انواع بازاریابی مستقیم که از اطلاعات مشتریان به منظور تولید و ارائه پیامهای شخصیسازیشده برای بازاریابی محصول استفاده میکند.
• بازاریابی شخصیسازیشده (Personalized Marketing) یا یک به یک (One to One) یا فردی (Individual):
استفاده از اطلاعات تحلیلی و فناوریهای دیجیتال برای ارائه پیشنهادات و پیامهای متناسب به مخاطب.
• بازاریابی فرقه-فرهنگی (Cult-tural Marketing):
توجه به دنبالهرویهای فرقهای و فرهنگی که با توجه به مؤلفههای روانشناسی و رفتاری پشتوانه آنها میتوان برای اهداف بازاریابی از آنها استفاده کرد.
• بازاریابی بر اساس نیاز انسانی (Humanistic Marketing):
بازاریابی با توجه به نیازهای اجتماعی، فردی، جسمانی و موارد مشابه.
• بازاریابی چریکی یا پارتیزانی (Guerrilla Marketing):
استراتژیهای تبلیغاتی «نامتعارف» برای دریافت بیشترین بازده در قبال کمترین هزینه.
تدوین استراتژی بازاریابی
بازاریابی را میتوان در قالب پرسشهای زیر خلاصه کرد:
– به دنبال دسترسی به چه افرادی هستید؟
– آن افراد باید چه کاری را انجام بدهند؟
– چگونه آنها را برای انجام آن عمل ترغیب میکنید؟
– چگونه میزان کارآمدی بازاریابی در تأثیرگذاری بر انجام آن عمل را میسنجید؟
پاسخ به این سؤالات به تنظیم یک «استراتژی بازاریابی» منجر میشود.
البته درک این چارچوب ساده است، اما اجرای عملی آن به همین اندازه آسان نیست.
درهرصورت، موفقیت فقط با داشتن یک استراتژی منطقی و حساب شده قابل حصول است
و بدون تنظیم یک استراتژی بازاریابی کارآمد نمیتوانید ره به جایی ببرید.
اما استراتژی بازاریابی چه اهمیتی دارد؟
بازاریابی را به عنوان یک سفر در نظر بگیرید.
البته که میتوانید سوار ماشین شوید و بدون هیچ برنامهای عازم سفر شوید،
اما به احتمال قریب به یقین، فقط وقت و بنزینتان هدر خواهد رفت و هرگز به جایی که ارزش فشار و خستگی این سفر را داشته باشد نمیرسید.
از طرف دیگر، اگر نقشه و برنامه داشته باشید، میتوانید از وقتتان بیشتر استفاده کنید و مزد زحماتتان را بگیرید.
استراتژی چیزی مشابه با نقشه و برنامه ریزی در مثال بالاست که به فعالیتهای شما جهت میدهد تا بتوانید از وقت خود بهتر استفاده کنید؛
دلیل و هدف هر اقدام را مشخص و درک کنید و شانس تحقق اهدافتان را افزایش بدهید.
برای تنظیم و اجرای یک استراتژی بازاریابی مؤثر، روند زیر را دنبال کنید:
1. مخاطب خود را بشناسید
طبیعتاً هر شرکتی برای خدمت به مشتریان خود راهاندازی میشود؛
با این وجود، بسیاری از شرکتها برای درک اینکه آن مشتریان چه کسانی هستند و با چه مشکلاتی دست و پنجه نرم میکنند
(که شرکت باید به دنبال پیدا کردن راه حل برای آنها باشد) به اندازه کافی وقت صرف نمیکنند.
لذا برای موفقیت استراتژی بازاریابی خود در ابتدا باید با مخاطب یا مشتری هدف و نیازها، خواستهها و مشکلات وی تا جایی که میتوانید آشنایی پیدا کنید.
2. عمل مطلوبی که مشتری باید انجام بدهد را مشخص کنید
مرحله بعد از تعیین افرادی که باید به آنها دسترسی پیدا کنید، تعیین عمل یا اعمالی است که آنها را به سمت خرید هدایت میکند.
طبیعتاً عمل نهایی مطلوب، انتخاب کالا و خریداری حضوری یا غیرحضوری آن است؛
اما معمولاً قبل از رسیدن به این مرحله، انجام برخی اقدامات دیگر (مانند عضویت در فهرست ایمیل مارکتینگ، دنبال کردن شما در شبکههای اجتماعی، تماس با کارشناسان شرکت برای مشاوره یا دریافت نمونه محصول) ضروری است.
3. مفهوم «قیف بازاریابی» را درک کنید
درک عملکرد چیزی موسوم به «قیف بازاریابی» در هنگام تعیین اعمال مطلوبی که به دنبال انجام آنها از سوی مخاطب هستید
طعاً به نفع شما خواهد بود. قیف بازاریابی یک قیف شماتیک است که موقعیت مشتری در فرآیند خرید (از بیاطلاعی از محصول یا حتی وجود مشکل، تا شروع تحقیق درباره گزینههای مختلف و در نهایت، خرید) را به تصویر میکشد.
قیف بازاریابی توسط کارشناسان مختلف به مراحل مختلف و متنوعی تقسیم شده، اما به طور کلی مراحل زیر را در بر میگیرد:
• بالای قیف: مشتری به محصول یا شرکت هیچ توجهی ندارد.
• وسط قیف: مشتری در حال تحقیق برای پیدا کردن محصول مناسب برای حل مشکل یا رفع نیاز خود است.
• انتهای قیف: مشتری آماده خرید است.
4. تاکتیکهای خود را مشخص کنید
شناسایی و انتخاب تاکتیکهایی که به کمک آنها میتوانید بهتر و سریعتر به هدف خود دست پیدا کنید
بخشی از همه استراتژیهای مؤثر بازاریابی است.
البته از آنجایی که (بهخصوص در بازاریابی آنلاین) میزان تنوع و تعدّد گزینههای موجود بسیار زیاد است، احساس گیجی و سردرگمی دور از انتظار نخواهد بود.
در عین حال، با توجه به مخاطبان خود (که در مرحله اول با آنها آشنایی پیدا کردهاید) و تاکتیکها و کانالهایی که برای آنها محبوبیت بیشتری دارند میتوانید شروع خوبی داشته باشید.
برای انتخاب بهترین روشها و کانالها ابتدا بررسی کنید که مخاطبان هدف شما بیشتر وقت خود را در کجا میگذرانند
و سپس برای انتخاب تاکتیکها و روشهای مختلف بازاریابی برای ارتباط مؤثر با آنها در زمان مناسب در آن موقعیتها برنامه ریزی کنید.
5. استراتژی بازاریابی خود را اجرا کنید
پس از تعیین و تنظیم استراتژی بازاریابی، نوبت به اجرای آن میرسد.
برای اجرای صحیح و دقیق استراتژی بازاریابی باید «مهارتها»، «پرسنل» و «ابزار» مناسبی را در اختیار داشته باشید.
در ادامه به شرح این سه مهم خواهیم پرداخت:
مهارتهای لازم برای بازاریابی
مهارتی که هر بازاریاب برای موفقیت در بازاریابی به آن نیاز دارد به نوع اقداماتی وابسته است که باید انجام بدهد؛
اما به طور کلی از جمله مهمترین مهارتهای لازم که در بسیاری از روشهای بازاریابی به کار میآیند میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
• مهارت ارتباط کلامی:
توانایی برقراری ارتباط مؤثر در بازاریابی اهمیت به سزایی دارد و وضوح و تاثیرگذاری کلام معمولاً در موفقیتآمیز بودن بازاریابی حرف اول را میزند.
• مهارت نویسندگی:
شما به عنوان کسی که بازاریابی میکند زیاد باید دست به قلم شوید؛
چه برای تولید محتوا، یا نوشتن ایمیل برای مشترکان فهرست ایمیل مارکتینگ تان.
• مهارت تحقیق:
تحقیق بیشتر به معنای کسب اطلاعات بیشتر است و هرچه اطلاعات بیشتری داشته باشید، بهتر میتوانید برنامه ریزی کنید
• مهارت تجزیه و تحلیل:
توانایی تحلیل اطلاعات خام جمع آوری شده و شناسایی روندهای صعودی و نزولی و علت آنها برای جرح و تعدیل و بهبود اقدامات مرتبط با بازاریابی ضروری است.
ساختار دپارتمانهای بازاریابی
پرسنل یا افرادی که مسئول اجرای استراتژی بازاریابی شما هستند نقش مهمی در موفقیت آن دارند.
در کنار مهارتهای فردی هر شخص، نوع ساختار شرکت نیز در بازده نهایی استراتژیها و حتی کارآمدی هر فرد تأثیرگذار خواهد بود.
نوع سازماندهی تیم های بازاریابی به اندازه، حوزه فعالیت و بودجه شرکت و عوامل ریز و درشت دیگری وابسته است.
به عنوان مثال، برخی از شرکتها برخی یا همه فعالیتهای بازاریابی خود را به صورت انفرادی انجام میدهند
و برخی دیگر تیم های بازاریابی مجزایی را برای هر سیاست یا روشی تعیین میکنند
که به فراخور نیاز، در شعبههای مختلف شرکت از آنها استفاده میشود.
به طور کلی هر شرکتی با توجه به نیازهای خاص خود، گروهها و بخشهای مختلفی را برای انجام بازاریابی تشکیل میدهد.
از جمله رایجترین دپارتمانهای بازاریابی میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
• دپارتمان تبلیغات:
این بخش مسئول ترویج یک ایده یا محصول از طریق تبلیغ در رسانههای مختلف است.
• دپارتمان مشارکت محلی:
وظیفه این گروه، تعامل با جامعه محلی است. این نهفقط باعث تقویت وفاداری مشتریان و رشد جایگاه کسبوکار در محدوده فعالیت خود میشود، بلکه روحیه کارکنان را نیز تقویت میکند.
از جمله نمونه فعالیتهای قابل انجام توسط این دپارتمان میتوان به پشتیبانی از رویدادهای ورزشی محلی، کمکهای داوطلبانه به مدارس یا باشگاههای ورزشی محلی و حمایت از مؤسسات عامالمنفعه محلی اشاره کرد.
• دپارتمان خدمات مشتریان:
اساساً وظیفه این بخش، کمک به افرادی است که محصول شما را خریداری کردهاند؛
اما بسیاری از کسبوکارها دامنه این خدمات را به قبل و در حین فرآیند فروش نیز تسری دادهاند.
• دپارتمان بازاریابی مستقیم:
این بخش مسئول انجام بازاریابی مستقیم است؛
به این معنی که مثلاً از روشهای سنتی، مانند کاتالوگ، فلایر و تبلیغات خیابانی برای بازاریابی استفاده میکند.
• دپارتمان تحقیق بازار:
وظیفه کارکنان این بخش تحقیق درباره وضعیت بازار و رقبا است.
• دپارتمان برنامه ریزی رسانهای:
وظیفه این بخش، انتخاب بهترین رسانهها (مانند اینترنت، تلویزیون، رادیو و روزنامهها و مجلات کاغذی) برای هدف قرار دادن بازار هدف است.
• دپارتمان قیمتگذاری:
این بخش با توجه به مؤلفههایی مانند هزینههای تولید و حمل و نقل محصول و همچنین قیمتگذاری محصولات مشابه از سوی رقبا، کیفیت و خدمات پس از فروش مورد نیاز آتی، برای هر محصول قیمت تعیین میکند.
• دپارتمان روابط عمومی:
وظیفه این بخش، ایجاد و حفظ روابط دوجانبه نافع بین کسبوکار و مخاطبان آن است.
• دپارتمان فروش:
طبیعتاً وظیفه تیم فروش، فروش است؛ اما برنامه ریزی برای دسترسی به مشتریان بالقوه و کنونی نیز در حیطه وظایف این بخش قابل تعریف است.
• دپارتمان بازاریابی یک به یک (One-to-One Marketing):
در بازاریابی یک به یک، مستقیماً با هر مشتری ارتباط برقرار میشود و سپس شرکت با توجه به سلایق و نیازهای خاص هر مشتری، محصول و خدمات مورد نظر را ارائه میکند.
• دپارتمان مدیریت برداشت (Impression Management):
منظور از مدیریت برداشت در بازاریابی، فرآیند شکل دادن به درک و برداشت مردم نسبت به محصول است؛
به نحوی که دید مثبتی نسبت به آن پیدا کنند.
ابزارهای بازاریابی
معمولاً انتخاب ابزارهایی که کارکنان و دپارتمانهای مختلف بازاریابی برای انجام کار خود از آنها بهره میگیرند به تاکتیکها، اهداف و امکانات شرکت وابسته است. از جمله این ابزارها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
• ابزارهای مدیریت پروژه:
استفاده از این ابزارها برای حفظ نظم گروههای بازاریاب و پیگیری و نظارت بر روند اجرای پروژهها لازم است.
• ابزارهای زمانبندی شبکههای اجتماعی:
از آنجایی که زمانبندی ارسال پست در شبکههای اجتماعی در مقیاس کلان تقریباً غیرممکن است، استفاده از چنین ابزارهایی ضرورت دارد.
• برنامههای تقویم تولید و انتشار محتوا:
استفاده از برنامههای نرمافزاری به منظور تعیین بازههای زمانی تولید و انتشار محتوا برای حفظ علاقه کاربران ضروری است.
• پلتفرمهای بازاریابی ایمیلی:
استفاده از برنامههای مخصوص بازاریابی ایمیلی برای مدیریت فهرستهای بازاریابی و ارسال ایمیل و خبرنامه ضروری است.
• ابزارهای تجزیه و تحلیل اطلاعات:
از این ابزارها برای سنجش عملکرد بازاریابی استفاده میشود.
به خاطر داشته باشید که اگر نتوانید تأثیر و بازده اقدامات خود را بسنجید، انگار که اصلاً کاری انجام ندادهاید.
• ابزارهای سئو:
به کمک ابزارهای سئو میتوانید اقدامات مرتبط با بهینه سازی برای موتورهای جستجو، از جمله نظارت بر وضعیت کلمههای کلیدی در رتبه بندی، انجام تحقیق رقابتی، نظارت بر بک لینک ها، انجام تحقیق کلمه کلیدی و موارد مشابه را بهآسانی و با کارآمدی بیشتری انجام بدهید.
• ابزارهای اتوماسیون بازاریابی:
از این ابزارها برای خودکارسازی فرآیندهای بازاریابی (مانند ارسال ایمیل با انجام یک رفتار خاص از سوی کاربر) استفاده میشود.
• نرمافزار CRM:
به کمک نرمافزارهای مدیریت روابط مشتری میتوانید اطلاعات مشتریان را به شکل سازماندهی شدهای ذخیره کرده و رابطه خود با آنها را مدیریت کنید.
• پلتفرمهای مدیریت بازاریابی:
برخی از شرکتها چندین مورد یا همه موارد بالا را در یک پنل در اختیار کاربر قرار میدهند.
طبیعتاً یکپارچگی چنین پلتفرمهایی میتواند باعث تقویت کارآمدی همه اجزای آن شود.
12 تصور نادرست درباره بازاریابی
حال که با بازاریابی و انواع و پیش نیازهای آن آشنا شدیم بد نیست که در انتها نگاهی بیندازیم به تصورات نادرستی که درباره بازاریابی وجود دارد.
1. کسبوکارهای کوچک یا تازهکار به بازاریابی نیازی ندارند:
دقیقاً برعکس؛ بیشترین مزایای بازاریابی عاید کسبوکارهای کوچک یا تازهکار میشود.
اصلاً از چه راه دیگری میتوان مشتریان جدید پیدا کرد و کسبوکار را توسعه داد؟
2. تبلیغات همان بازاریابی است یا برای بازاریابی کفایت میکند:
بازاریابی چیزی بیشتر از تبلیغات سنتی است و روشهای متنوعتر و بهروزتری را شامل میشود.
امروزه برای کسب بهترین نتایج از بازاریابی باید از روشهای گوناگونی برای رشد برند و تعامل با مصرفکنندگان استفاده کرد.
3. شناختن مشتری کار دشواری نیست:
حقیقت این است که هرگز نمیتوانید ذهنخوانی کنید و از تمام خواستهها، نیازها و مشکلات مشتری هدف آگاه شوید؛
به همین دلیل لازم است که همیشه از طریق نظرسنجی، شبکههای اجتماعی و هر روشی که میتوانید تعامل خود را با مشتری حفظ کنید.
4. بازاریابی برای مشتریان قبلی یا وفادار ضرورتی ندارد:
فقط همینکه یک مشتری از شما قبلاً خرید کرده یا برچسب مشتری وفادار بر پیشانی مشتریان دائمیتان خورده، باعث نمیشود که در اولین فرصت بهتر به سراغ یک کسبوکار دیگر نروند.
لذا لازم و ضروری است که در جهت حفظ و تقویت آن وفاداری تلاش کنید تا مشتریان همیشگی خود را از دست ندهید.
5. بازاریابی همیشه به صرف هزینههای سنگین و وقت زیادی نیاز دارد:
برای اینکه بازاریابی مؤثر و پربازدهی داشته باشید ضرورتاً نباید پول زیادی خرج کنید؛
از طرف دیگر، خرج کردن هزینههای سنگین لزوماً باعث افزایش تأثیر بازاریابی شما نمیشود.
چیزی که در اینجا اهمیت دارد برنامه ریزی و تعیین استراتژی با توجه به بودجهای است که در اختیار دارید.
خوشبختانه امروزه به لطف وجود کانالهای بازاریابی آنلاین میتوانید با حداقل هزینه بیشترین بازده ممکن را شاهد باشید.
در مورد وقت نیز باید توجه داشته باشید که ارزش بازاریابی به اندازهای هست که لازم باشد در میان برنامههای کسبوکار خود برای آن اولویت قائل شوید.
مدرس بازاریابی
6. شبکههای اجتماعی کودکانهاند و جای خوبی برای بازاریابی رسمی و جدی نیستند:
آمار و ارقام حاکی از افزایش مستمر سن کاربران شبکههای اجتماعی است؛
لذا امروزه نسلهای مسنتری در این وبسایتها و اپها فعالیت میکنند.
با توجه به اینکه بسیاری از کاربران این شبکهها در سن و سال مناسبی برای خرید محصولات شما قرار دارند،
باید شبکههای اجتماعی را رسماً به عنوان جزئی از کانالهای منتخب خود در استراتژی بازاریابیتان بگنجانید.
7. اگر بازاریابی را بهدرستی انجام بدهید بهسرعت نتیجه میدهد:
داشتن صبر در بازاریابی ضروری است؛ چرا که نتیجه اقدامات مرتبط با آن معمولاً بهتدریج ظاهر میشود.
با این حال، اگر بازاریابی خود را بهدرستی انجام بدهید، پس از مدتی به معنای واقعی کلمه، کارتان بر روی غلتک خواهد افتاد
و پیوسته، نتایج بهتر و بهتری را شاهد خواهید بود.
8. یکپارچگی در کانالهای مختلف اهمیت ندارد:
انسجام و هماهنگی پیامهای بازاریابی در کانالهای مختلف ضروری است
و باعث تقویت جایگاه برند شما در ذهن مشتری میشود.
9. اگر محصول شما خوب و فوقالعاده باشد، اصلاً به بازاریابی نیازی نخواهید داشت:
این یکی از رایجترین تصورات اشتباه درباره بازاریابی است.
با این فرض که باکیفیتترین محصول دنیا را هم عرضه کنید، اگر کسی از وجود و کیفیت آن خبر نداشته باشد، بود و نبود آن محصول چه تفاوتی خواهد داشت؟
بنابراین هر محصولی را با هر کیفیتی که عرضه میکنید، همیشه به بازاریابی برای آن نیاز خواهید داشت.
10. پایین آوردن قیمت باعث افزایش فروش میشود و بهترین بازاریابی است:
پایین آوردن قیمت بهتدریج توانایی شما برای عرضه محصولات جدیدتر و بهتر و همچنین ارائه پشتیبانی مطلوبتر را تضعیف میکند و غالباً در نهایت به ضرر شما تمام میشود.
11. هدف از بازاریابی، صرفاً جذب مشتریان جدید است: همانطور که قبلاً هم ذکر شد، باید به منظور بازاریابی برای مشتریان فعلی و وفادارانتان هم برنامه داشته باشید؛ چرا که یکی از ارزشمندترین سرمایههای هر کسبوکاری همین مشتریان دائمی هستند و باید به هر قیمتی برای حفظ آنها تلاش کنید.
12. هیچ کدام از ابزارهای قدیمی بازاریابی دیگر مثمر ثمر نیستند: برخی از انواع سنتی بازاریابی، مانند بازاریابی دهان به دهان هنوز هم در زمره مؤثرترین ابزارهای بازاریابی قرار دارند.
واقعیت آن است که مدیریت بازاریابی، دنیای خاص خودش را دارد. همین دنیای خاص و گسترده، بسیاری را دچار سردرگمی میکند. گویا تعریف هرکس از مارکتینگ با دیگران متفاوت است.
در این مقاله قصد داریم به آموزش بازاریابی که یکی از مهیجترین مباحث افتصادی-جامعه شناسانه در قرن ۲۱ است بپردازیم و مفاهیم اولیه آن را مرور کنیم.
در این مقاله شما متوجه خواهید شد که تعریف بازاریابی چیست؟ مفاهیم اولیه آن کداماند؟
سیر تکاملی آن چگونه است؟ چه عواملی موجب تغییر در آن میشوند؟ اصول بازاریابی چیست؟
و درنهایت جنبههای منفی آن کداماند؟ شکل زیر نمودار مطالب مطرحشده در این مقاله را نشان میدهد.
مدرس بازاریابی
فهرستی از بازاریابی چیست؟
کلیات و تعاریف
برای آنکه یک فرد به بازاریاب موفقی تبدیل شود باید با مفاهیم اولیه و اصول بازاریابی آشنایی داشته باشد.
او باید بداند بازاریابی چیست؟ همچنین لازم است تعریفهای نادرست ارائه شده در این زمینه را تشخیص دهد و درک کند که در چه مواردی مصداق دارد.
تعریف بازاریابی
به نظر میرسد فیلیپ کاتلر (Philip Kotler) بهترین تعریف بازاریابی را ارائه داده است:
«فرایندی که بهوسیله آن شرکتها مشتری را درگیر میکنند و به ساخت روابط مستحکم با مشتری و آفرینش ارزش برای او در مقابل کسب ارزش از او میپردازند»
حدود پنجاه سال پیش، پیتر دراکر (Peter Drucker)، یکی از بزرگترین متفکران مدیریت در جهان که برخی او را پدر مدیریت نوین جهان میدانند، مراحلی را برای تعریف بازاریابی یا مارکتینگ مدرن ایجاد کرده است. او میگوید:
«اگر بخواهیم از چیستی کسبوکار مطلع شویم، ناچار باید از هدف شروع کنیم.
تنها یک هدف ارزشمند برای کسبوکار قابلتصور است و آن خلق مشتری است.
این مشتری است که چیستی یک کسبوکار را معین میکند و اوست که مایل به پرداخت پول برای کالا و خدمات شماست.
کالا و خدماتی که برآمده از دل طبیعت و حاصل تبدیل منابع طبیعی به کالاها و ثروت است.
آنچه یک کسبوکار تولید میکند، چندان اهمیتی ندارد و در آینده موفقیت کسبوکار تعیینکننده نیست؛
بلکه آنچه مشتری فکر میکند، میخرد و بهعنوان “ارزش” در نظر میگیرد، تعیینکننده است.
به همین سبب هدف کسبوکار، خلق مشتری است.
یک کسبوکار، تنها و تنها دو کارکرد تجاری مهم دارد: بازاریابی و نوآوری»
قدرت جملات گفتهشده در بالا را در نظر بگیرید؛
یک کسبوکار برای مشتریان و با تبدیل منابع طبیعی یا انسانی به پیشنهاد ارزشی حداکثری ساخته میشود.
برمبنای این رویکرد، دراکر بازاریابی را تنها به یک دپارتمان یا بخش مشخصی از یک سازمان مربوط نمیداند،
بلکه به نظر او مارکتینگ باید کل سازمان را دربرگیرد؛ یعنی تکتک کارکنان یک سازمان، بازاریابان آن سازمان به شمار میروند.
دراکر میگوید: «بازاریابی آنقدر پایهای است که نمیتوان آن را یک کارکرد مجزا دانست.»
بیشک فلسفه کسبوکار پیتر دراکر بسیار جلوتر از زمان خودش بود.
مدرس بازاریابی
تعریف بازاریابی از دید انجمن علمی آمریکا:
«بازاریابی مجموعهای از فعالیتها، نهادها و فرایندهایی است که برای خلق، ارتباط، تحویل و مبادله پیشنهاداتی به کار میرود که برای مشتریان، شرکا، مراجع و جامعه ارزشمند است».
این تعریف بازاریابی بسیار خوب است؛ زیرا:
• بر جنبههای استراتژی بازاریابی تمرکز دارد و آن را در جایگاه مرکز بهعنوان عامل موفقیت سازمان قرار میدهد
• بازاریابی را «مجموعهای از فعالیتها، نهادها و فرایندها» میداند؛ به عبارتی، آن را تنها به یک دپارتمان سازمانی محدود نمیکند
• تمرکز اصلی بازاریابی را بهسوی خلق ارزش معطوف میدارد: خلق، ارتباط، تحویل و مبادله ارزش به ذینفعان مختلف.
کل کتاب بازاریابی
چه چیزی بازاریابی نیست؟
وقتی به مفهوم و تعریف بازاریابی فکر میکنید، چه تصاویر و ایدههایی به ذهنتان میآید؟
اصولاً تعاریف و ذهنیات هرکس بهشدت به تجارب گذشته و سن و سابقه حرفهای وی و متغیرهای دیگری وابسته است؛
بنابراین، پیش از پرداختن به تعریف بازاریابی بهتر است بدانیم چه چیزهایی نیست؟
اگر برداشت شما از مارکتینگ مطابق یکی از گزارههای زیر است، پس یک جای کار میلنگد
و احتمالاً این برداشت اشتباه باعث زیان شما در کسبوکار یا فضای آکادمیک خواهد شد:
• تبلیغات سرگرمکننده و اغواگر یا برعکس، تبلیغات تکراری بیوقفه و ملالآور (بهعنوان مثال: تیزر تبلیغاتی مدرسان شریف: کتاب چی بخونم؟ …. کلاس کجا برم؟…)
• فروشندگان سمج که از شما میخواهند کالایشان را همین الان بخرید (بهعنوان مثال: همین حالا با ارسال پیامک، کالا را درب منزلتان تحویل بگیرید)
• اسپمهای فراوان در ایمیلتان یا پیامکها و پیشنهادات ناخواسته مکرر بر روی گوشی موبایلتان (بهعنوان مثال: کاشت مو یا برداشت مو تنها در یک دوره، تضمینی)
• استفاده از سلبریتیهای معروف برای معرفی یک برند (بهعنوان مثال: ورزشکارانی که از محصولات شرکتی خاص استفاده میکنند)
مدرس بازاریابی
سلبریتی های معروف در بازاریابی چیست؟
• ادعاهای غلو شده درباره کیفیت یک محصول که همواره بیاعتمادی نسبت به تولیدکننده و دیگر بازاریابان را درپی دارد (بهعنوان مثال: بالاترین میزان فروش در کشورهای اروپایی همرده با محصولات جهانی)
• دپارتمان بازاریابی در یک سازمان که مالک کل ایدههای بازاریابی آن سازمان است. اینکه ماموریت دپارتمان چیست؟ به استراتژیهای کلان سازمان بازمیگردد، اما در هر صورت، بازاریابی به دپارتمان بازاریابی محدود نمیشود.
• نوع برخورد ویزیتور یا نماینده علمی و مسئول جذب مشتریان بالقوه.
(بهعنوان مثال: میتوانم چند لحظه وقتتان را بگیرم؟ میتوانم دلیل عدم درخواستتان را بدانم؟ محصول ما…).
اگر قدری جلوتر برویم، تعریف بازاریابی و فروش، اگرچه همواره بایکدیگر آمدهاند
و بین آنها رابطهای تنگاتنگ وجود دارد، اما دو مفهوم متفاوتاند.
به این لیست میتوان موارد بیشمار دیگری را اضافه کرد.
دلایل گوناگونی به ایجاد این سوءبرداشتها از مفهوم بازاریابی میانجامد.
در جدول زیر ۶ مورد از این سوءبرداشتها آمده است:
مدرس بازاریابی
بازاریابی چه نیست؟ بازاریابی چیست؟
تنها یک مرکز هزینه دیگر برای سازمان است برخی از مدیران و تصمیمگیرندگان در مواقع بحرانی، جهت مدیریت بحران و هنگام نیاز به کاهش بودجه، اولین واحدی که برای قلعوقمع نمودن به ذهنشان خطور میکند؛ واحد بازاریابی است.
بازاریابی فرایندی بلندمدت است و نباید در کوتاهمدت از آن انتظار معجزه داشت.
ادعای کلاسیکی وجود دارد که بیان میکند شرکتهای موفق بهصورت همزمان در کوتاهمدت هزینههای مالی خویش را کنترل میکنند تا از عملکرد مالی خود اطمینان یابند؛
درحالیکه برای موفقیت در بلندمدت و کسب مزیت رقابتی بر بازاریابی سرمایهگذاری مینمایند.
ذاتاً غیراخلاقی و برای جامعه مضر است اینکه اخلاق در بازاریابی چیست و چه معیارهایی دارد، مبحثی بسیار مفصل است
اما ذاتاً از سایر حوزههای کسبوکار غیراخلاقیتر نیست.
رسواییهای مالی مربوط به حرفه حسابرسی و حسابداری هنوز در جهان از بحث نیافتاده است.
برخی از جنبههای بازاریابی میتواند غیراخلاقی و یا غیرقانونی باشد
همانند: تکنیکهای فروش گول زننده، ادعاهای تبلیغاتی غلط و بستهبندیهای مضر برای طبیعت.
این موارد چون توسط عموم مردم قابلمشاهده و ملموس است ممکن است بهعنوان کل بازاریابی در نظر گرفته شود.
درحالیکه سازمان است.
تماماً در مورد سرگرمی است برخی از جنبههای بازاریابی ذاتاً سرگرمکننده و جالب هستند.
مثلاً استفاده از یک گاو کارتونی توسط یک شرکت که دیالوگهایی بامزه میگوید یا میمون موتورسوار در تبلیغات چیتوز میتواند هم کودکان و هم بزرگسالان را جذب کند.
خرس استفادهشده توسط شرکت ایران رادیاتور واقعاً خاطرهانگیز است.
اما در کنار همه اینها، بازاریابی شامل جنبههای پیچیدهتر و تا حدودی دشوارتری همچون تحقیقات بازاریابی پیشرفته، تجزیهوتحلیل، تصمیمگیری و تدوین استراتژی و اهداف است.
برای بسیاری از سازمانها به معنای صرف هزینهای چشمگیر است و به همین خاطر اغلب شرکتها بدون پشتوانههای اطمینانبخش، حاضر بهصرف هزینه نیستند.
از همین رو شرکتهایی که تنها به دنبال جنبههای سرگرمکننده و لذتبخش بازاریابی میروند، احتمالاً با شکست مواجه میشوند.
تماماً در مورد تبلیغات است تبلیغات تنها یکی از روشهایی است که بازاریابی بهوسیله آن با مشتریان بالقوه خویش ارتباط برقرار میکند.
تبلیغات بهشدت برای عموم قابلرؤیت است و به همین خاطر بسیاری از افراد زمانی که به بازاریابی فکر میکنند، تبلیغات در ذهنشان تداعی میشود.
اصل معروف دراینباره : تبلیغات خوب، محصول بد را سریعتر از رده خارج میکند.
تماماً در مورد فروش است عموم مردم بهنوعی هرروز با فروش مواجه میشوند.
از تماسی که برای فروش سیمکارت به شما گرفته میشود یا فروشندهای که مستقیم به دفتر شما مراجعه میکند،
همگی جلوههای گوناگونی از فروش است که منجر به این سوءبرداشت غلط از مفهوم بازاریابی میشود.
فروش شخصی هم یکی از روشهای ارتباطی است که بازاریابی از آن استفاده میکند.
بازاریابان باید در برابر شرکت به این سوال پاسخ دهند که آمیخته ارتباطات بازاریابی چیست
و در مورد آمیخته ارتباطات بازاریابی تصمیمگیری کنند: اینکه از چه روشهایی برای نزدیک شدن و برقراری ارتباط با مخاطبان بالقوه و فعلی استفاده میشود.
علاوه بر تبلیغات و فروش شخصی، روشهای ارتباطی دیگر همچون روابط عمومی، ترفیعات فروش و بازاریابی مستقیم وجود دارد که در مقالات بعدی در مورد اثربخشی هریک خواهیم نوشت.
اما آنچه مهم است این است که فروش را مساوی بازاریابی و بازاریابی را مساوی فروش ندانیم.
تنها بازاریابان سازمان، وظیفه بازاریابی دارند همه افراد یک سازمان بازاریاب هستند.
همه افراد یک سازمان در موفقیت یا شکست بازاریابی نقش دارند.صرفنظر از پست یا جایگاه در سلسلهمراتب سازمانی، همه افراد در آن نقش دارند.
همه افراد سازمان باید بدانند که معیارها و استانداردهای شرکت در مورد بازاریابی چیست؟
افراد با مهارتهای بازاریابی موفقتر هستند.
کافی است به خودتان بهعنوان یک برند شخصی فکر کنید که میتواند تأثیرگذار و جذاب باشد.
مدرس بازاریابی
بازاریابی شامل چه مواردی میشود؟
بازاریابان بهطورکلی در ۱۰ زمینه اصلی فعالیت میکنند: کالا، خدمات، رویدادها، تجارب، افراد، مکانها، اموال، سازمانها، اطلاعات و ایدههای خلاقانه.
محصولات
کالاها و محصولات فیزیکی، نقش پررنگی در اکثر محصولات دارند.
از یک بسته چیپس گرفته تا ورق فولاد و لباسی که به تن میکنید، همگی جزو کالا و محصولات تلقی میشوند.
مدرس بازاریابی
خدمات
خدمات، حالتی غیرملموس و غیرفیزیکی دارند و از این نظر در مقابل محصولات قرار میگیرند. البته بسیاری از محصولات به همراه خدمات جانبی عرضه میشوند. خدمات را میتوان شامل فعالیت مؤسسات آموزشی، شرکتهای ارائهدهنده خدمات زیبایی و … در نظر گرفت. خدمات این ویژگیها را دارند: ناملموس، غیرقابل ذخیرهاند و نمیتوان آن را از تولیدکننده جدا کرد. همچنین در کیفیت متغیرند. همین عوامل بازاریابی خدمات را از بازاریابی محصولات متمایز کرده است.
رویدادها
بازاریابان رویدادهای مختلف را در زمانها و مکانهای مختلف بازاریابی میکنند؛ از رویدادهایی نظیر المپیک و جام جهانی گرفته تا یک نمایشگاه هنری کوچک.
تجارب
بازاریابان تجارب مختلف را نیز بازاریابی میکنند. برای مثال وبسایت مدیر ماجراجو تجارب گوناگونی درباره پرش از هواپیما در ارتفاع ۲۵ هزار پایی تا صعود به سردترین نقطه کره زمین در اختیار مدیران قرار میدهد. هرچند استفاده از تمامی محصولات و خدمات بهنوعی برای مشتریان تجربههایی به همراه دارند.
مدرس بازاریابی
برند شخصی
مبحث برندسازی شخصی یا personal branding به صورت ویژه درباره بازاریابی افراد سخن میگوید. سلبریتیها و افراد خبره در زمینههای مختلف از برندسازی شخصی استفاده میکنند تا بتوانند جایگاه خود را در میان هم صنفان خود بهبود بخشند و مبالغ بالاتری دریافت کنند. در کنار دریافتی بالاتر، شهرت بیشتر نیز یکی از دلایل برندسازی شخصی است. برای مثال خانم میشل اوباما، به یک ستاره راک در عالم نویسندگی تبدیلشده است.
مکانها
گردشگری، صنعتی بسیار ضروری برای رشد و توسعه پایدار است. کشورهای گوناگون میکوشند تا جاذبههای گردشگری خود را به اطلاع همگان برسانند و حتی خود به خلق جاذبههای گردشگری بپردازند. کشور دبی، نمونهای کامل از ساخت جاذبههای گردشگری و خلق ثروت از دل ریگهای بیابان است. ریگهایی که بدون علم بازاریابی، هرگز چنین جاذبههایی نداشتند.
مدرس بازاریابی
مکان در بازاریابی چیست؟
دارایی مالی
داراییهای مختلف نظیر مسکن یا اوراق سهام و … نیز به بازاریابی نیاز دارند. حتی شرکتهای کارگزار بورس هم در مواجهه با رقبای خود ناچارند از اصول بازاریابی و در بلندمدت استراتژی بازاریابی استفاده کنند. برای مثال شرکت کارگزاری مفید، به اجرای برنامههایی دست زده که برای این صنعت تا حدودی تازگی دارد.
مدرس بازاریابی
برند شرکتی
معمولاً مارکتینگ در مورد محصولات و خدمات شرکتها به کار میرود، اما میتوان آن را برای خود سازمانها و شرکتها نیز به کار برد.
بهبیاندیگر، افزون بر ساخت برند محصولات، میتوان برند شرکتی یا corporate brand را هم ایجاد کرد. بازاریابی برای خود سازمان بسیار دشوارتر از محصولات سازمان است. به همین دلیل کمتر به آن توجه میشود.
مدرس بازاریابی
اطلاعات
به بیانی اغراقآمیز از آقای ست گادین (Seth Godin)، بازاریابی اطلاعات که بهوسیله بازاریابی محتوایی و بازاریابی اینترنتی انجام میگیرد، آخرین راهکار است.
مردم به دنبال اطلاعات مفید و کاربردی هستند. شرکتهای مختلف میتوانند از طریق بازاریابی اینترنتی و با ارائه اطلاعات یکپارچه و منسجم، به جذب مشتریان بپردازند.
ایدههای خلاق
هر کالایی که بازاریابی میشود، بهنوعی بر اساس یک ایده خلاقانه طراحی و تولید شده است. در حقیقت محصولات و خدمات ابزاری برای نمایاندن ایدهها و آرزوها هستند و مارکتینگ نقش پررنگی در این فرایند دارد.
مدرس بازاریابی
مفاهیم اصلی و اصول بازاریابی
برای درک بهتر مفهوم و اصول بازاریابی و کاربست مفاهیم در عمل، یک بازاریاب باید با مفاهیم و اصول بازاریابی آشنا باشد. در زیر به آموزش بازاریابی و مفاهیم اصلی آن با زبان ساده و روان اشاره میکنیم.
نیاز
شاید بتوان گفت که پایهایترین مفهومی که در مارکتینگ جاخوش کرده است، مفهوم نیاز باشد.
«نیاز» عبارت است از احساس کمبود و فقدان. این احساس کمبود و فقدان به حالات گوناگونی میتواند جلوه کند.
نیازها میتوانند نمود فیزیکی پیدا کنند، مانند زمانی که در معده خود احساس ضعف میکنید یا نمود اجتماعی پیدا کنند؛ همانند نیاز شما به ارتباط با دیگر انسانها و رفع حس تنهایی.
درباره نیاز و شناسایی نیازها، تئوریها و نظریات گوناگونی وجود دارد که معروفترین آنها تئوری سلسه مراتب نیازهای آبراهام مازلو است که با نام هرم مازلو نیز شناخته میشود. در بحث شناسایی نیازها، روانشناسی و روانشناسان مطرح، کمک بزرگی به مارکتینگ کردهاند. شناخت نیازهای انسان، مفهومی بسیار جذاب و گسترده در علم رفتار مصرفکننده به شمار میرود.
منتقدان میگویند بازاریابان نیازهای کاذب در افراد ایجاد میکنند تا آنها را به مصرف و خرید و صرف پول بیشتر سوق دهند. باید توجه داشت که نیازهای انسانی همواره ثابت هستند و بازاریابان نمیتوانند نیازها را ایجاد کنند یا از بین ببرند؛ حس گرسنگی وجود دارد، چه رستوران زنجیرهای وجود داشته باشد یا نداشته باشد. همچنین افراد به برقراری ارتباط با دیگران و ابراز وجود نیاز دارند (البته این نیاز شدت و ضعف دارد!) چه رسانههای اجتماعی وجود داشته باشند یا نداشته باشند. کافی است به غار نوشتههای اجداد غارنشینمان در چندین هزار سال پیش توجه کنید؛ تصاویر مربوط به شکار یا اعضای خانواده یا دیوار نوشتههای سدههای اخیر، پاسخی برای ارضای این نیاز است، درست مانند تصویر صرف غذا در رستوران در صفحات اینستاگرام امروزی.
مدرس بازاریابی
نیاز در بازاریابی چیست
اما پاسخ صادقانه این است که بازاریابان میتوانند در «نوع خواستههای افراد» تغییراتی ایجاد و آن را دستکاری کنند. حال خواسته (want) چیست؟
خواسته
خواستهها، نحوه ارضای نیازها هستند که تحت تأثیر فرهنگ و شخصیت افراد شکل میگیرند. نیاز به غذا را میتوان با انواع روشها برطرف کرد مانند: خوردن انواع غذاها، تنقلات، شیرینیها و… . دو خواهر دوقلو که یکی در هندوستان و دیگری در آفریقای جنوبی پرورشیافتهاند برای صرف غذا با توجه به فرهنگها، انتخابهای متفاوتی دارند. مردم ایران در وعده ناهار یا احتمالاً شام (اگر رژیم غذایی نداشته باشند) از برنج یا نان استفاده میکنند درحالیکه ساکنین شهر اوزاکای ژاپن تمایل زیادی به مصرف سبزی و غذاهای دریایی خام دارند.
مدرس بازاریابی
تقاضا
اگر خواسته با قدرت خرید و پرداخت همراه شود، آنگاه تقاضا شکل میگیرد. با توجه به موارد بالا، فردی که گرسنه میشود، براساس فرهنگ و علایق شخصی، چند گزینه برای رفع نیاز خود گردآوری میکند و آنگاه با توجه به درآمد، یکی از آنها را برمیگزیند.
افراد از طریق تقاضای کالا و خدمات به دنبال ارزش و بازاریابان نیز درپی کسب ارزش از وجود چنین تقاضاهایی هستند؛ رابطهای که میتواند برد-برد باشد. تقاضا انواعی دارد که در زیر به آن اشاره میکنیم:
تقاضای منفی
در این حالت مشتریان از محصولات شرکت بیزارند و حتی ممکن است پولی پرداخت کنند تا از شر آن محصول راحت شوند. وظیفه بازاریابان، تبدیل این تقاضای منفی به تقاضای مثبت است. برای مثال خدمت سربازی برای مردان تقاضای منفی دارد که سیاستگذاران و تصمیمگیرندگان از طریق ارزش افزایی برای مشمولین، میخواهند این روند را تغییر دهند.
تقاضای منفی در بازاریابی چیست
نبود تقاضا
در این حالت، مشتریان ممکن است از محصولات شرکت بیخبر باشند یا آنها را نخواهند. برای مثال چای سبز، محصولی است که ایرانیها نسبت به آن تمایل اندکی دارند. در این حالت وظیفه بازاریاب، ایجاد تقاضا است.
مدرس بازاریابی
تقاضای پنهان
این نوع تقاضا، به نیازهای تأمین نشده مشتریان اشاره دارد. این وضعیت تقاضا فرصت فوقالعادهای برای بازاریابان و کارآفرینان موفق ایجاد میکند.
وظیفه بازاریاب پروش تقاضا است. برای مثال، نیاز مصرفکنندگان به حملونقل راحت و کمهزینه، در بازاریابی اینترنتی به شکلگیری تاکسیهای اینترنتی انجامیده است.
تقاضای پنهان در بازاریابی چیست؟
تقاضای نزولی
در این حالت تقاضا نسبت به گذشته کمتر و کمتر میشود تا به صفر برسد. وظیفه بازاریابان در این حالت، احیا و تجدید تقاضاست. برای مثال، تقاضا برای محصولات کفش ملی، زمانی نزولی بود.
تقاضای نامنظم
در این حالت تقاضا در هر فصل، ماه یا روز متفاوت است. وظیفه بازاریابان در این حالت، تنظیم تقاضاست. برای مثال تقاضا برای بازدید از مجموعه فرهنگی ورزشی توچال یا صرف غذا در رستورانها، حالتی نامنظم دارد. بر همین مبنا، مدیران از طریق تکنیکهای مختلف، به دنبال تنظیم تقاضا هستند.
تقاضای کامل
در این حالت، میزان تقاضا با میزان عرضه برابر است و مشتریان تمامی کالاهایی که شرکت به بازار عرضه میکند را خریداری میکنند.
تقاضای بیش از حد
در این حالت تعداد مشتریان خواهان محصولات، از ظرفیت عرضه شرکت بیشتر است. وظیفه بازاریابان در این حالت، ایجاد تعدیل تقاضاست. برای مثال تقاضا برای ورود به رشته پزشکی بیش از ظرفیت دانشگاههای کشور است که از طریق تشویق به تحصیل در دیگر رشتهها تعدیل میشود.
تقاضای زیانآور
در این حالت، مشتریان خواهان محصولات زیانآور هستند. وظیفه بازاریاب مقابله با این نوع تقاضاهاست. برای مثال تقاضا برای مواد مخدر صنعتی، تقاضایی زیانآور برای فرد و جامعه است که ضمن آگاهسازی مخاطبان، با آن مقابله میشود.
مدرس بازاریابی
پیشنهادات کسب و کار
نیازها، خواستهها و تقاضای مصرفکنندگان از طریق پیشنهادات بازاریابی برآورده میشوند. پیشنهادات، مجموعهای از کالاها، خدمات، اطلاعات و تجارب هستند که بازاریابان به مشتریان پیشنهاد میدهند. همانگونه که بیان شد این پیشنهادات تنها نمود فیزیکی ندارند و میتوانند شامل خدمات نیز باشند.
مبادله
دیگر مفهوم محوری در مارکتینگ، مبادله است. مبادله به معنای این است که فردی کالای ارزشمندی را درقبال گرفتن کالای ارزشمند موردنظرش، به فرد دیگری بدهد.
برای مثال، شما برای به دست آوردن لباس موردعلاقه خود به فروشنده پول پرداخت میکنید. معمولاً مبادله توسط پول تسهیل میشود، اما نه همیشه.
در برخی مواقع افراد داراییهای غیرپولی خود مانند زمان، مهارت، تخصص، سرمایه فکری و دیگر ارزشها را با چیز دیگری که طالب به دست آوردن آن هستند دادوستد میکنند.
مدرس بازاریابی
برای آنکه مبادلهای شکل بگیرد، ۵ شرط اساسی لازم است که عبارتنداز:
۱٫ در هر مبادله باید حداقل دو نفر وجود داشته باشد؛
۲٫ هر طرف، چیزی در اختیار داشته باشد که برای طرف مقابل دارای ارزش باشد؛
۳٫ هر طرف توانایی برقرار کردن ارتباط و تحویل ارزش را داشته باشد؛
۴٫ هر طرف در قبول یا رد پیشنهاد مبادله آزاد باشد؛
۵٫ هر طرف سروکار داشتن با طرف مقابل را ارزشمند و مناسب بداند.
مبادله در بازاریابی چیست؟
منظور از چیز ارزشمند در تعریف مبادله همان ارزش است. تقریباً در تمامی مباحث و کتب معاصر کسبوکار، خلق ارزش پایه و اساس و زمینه محوری مارکتینگ در نظر گرفتهشده است.
ارزش را میتوان اینگونه تعریف کرد: «مجموعه مزایا و منافعی که مشتری با پرداخت پول و استفاده از کالا و خدمات ما کسب میکند.»
به دلیل اهمیت خلق ارزش، در این مقاله آموزش بازاریابی به بررسی بیشتر این مفهوم میپردازیم.
مدرس بازاریابی کسب و کار
ارزش و انواع آن
از دیدگاه برخی صاحبنظران همچون مایکل سولومون، مارکتینگ تماماً در مورد خلق و رسانیدن ارزش است؛ رسانیدن ارزش به افراد درگیر در یک معامله. درباره این که ارزش در بازاریابی چیست؟
تعاریف گوناگونی بیانشده است که شاید سادهترین آنها مقایسه عایدی مصرفکننده با هزینههای وی، برای به دست آوردن کالا و خدمات باشد که این منافع و عوایدِ مشتری صرفاً منافع پولی و مالی نیست.
همانگونه که در بالا گفته شد، هدف رسانیدن ارزش به طرفین درگیر در یک معامله است و به همین خاطر میتوان ارزش را از نظر افراد درگیر در یک معامله بررسی کرد:
ارزش از دید مشتریان
بهعنوان مشتری تصمیمگیری ما تحت تأثیر میزان ارزشی است که از خرید یک کالا یا خدمت به دست میآوریم. برای مثال برای خرید یک جفت کفش ممکن است برند آن کفش را با دیگر برندها ازنظر قیمت، شهرت و عوامل دیگر مقایسه کنیم.
بازاریابان از طریق ارزشهای پیشنهادی به مشتریان خود، خلق ارزش میکنند.
در مورد ارزش پیشنهادی در مارکتینگ و نحوه ایجاد آن، کتابهای مختلفی نوشته شده است، اما در تعریفی ساده، ارزش پیشنهادی دربرگیرنده تمامی منافع و مزایای همراه با کالا و خدمات است و تنها به خود کالا مربوط نمیشود.
برای مثال کسی که گوشی هوشمند شرکت اپل را خریداری میکند، در مقایسه با گوشی ساخت شرکت سامسونگ، احتمالاً نمیتواند پیامکهای بهتری بفرستد یا کار خارقالعادهتری با آن انجام دهد (به دلیل محدودیتهای موجود در ایران، حتی نمیتواند از تمامی امکانات آن استفاده کند).
او به دنبال هویتیابی با این برند و قرارگیری در گروه مشتریان اپل است؛ مزیتی که سایر برندها نمیتوانند ایجاد کنند.
بازاریابان به دنبال افزودن ارزشهایی به کالا هستند که بتوانند بهواسطه آن از رقبا پیشی بگیرند. ارزشهایی از جنس ارزشهای همراه با گوشی اپل.
چالش اصلی بازاریابان، متقاعدسازی مصرفکنندگان به خرید بر مبنای ارزشهای یادشده است.
ارزش از دید فروشندگان
اولین ارزشی که از دید فروشندگان به ذهن خطور میکند، ممکن است کسب سود باشد. هرچند کسب سود از تولید کالا و خدمات میتواند ارزش باشد و واقعاً هم هست، اما ارزش از دید فروشندگان تنها به سود محدود نخواهد شد.
در سالهای اخیر، سازمانها به دنبال کسب ارزشهای بسیار متفاوتتری از مشتریان هستند. دستیابی به وفاداری مشتریان به برند و افزایش ارزش طول عمر مشتریان از این جمله است. در مفهوم ارزش طول عمر مشتریان، شرکتها به محاسبه میزان عواید و سود حاصل از معامله با مشتریان میپردازند.
برخی شرکتها ارزشهای خود را در ابعاد دیگری نیز مورد سنجش قرار میدهند. اینکه یک شرکت در میان رقبا چه جایگاه و اعتباری دارد، ارزش قدرتمندی است که مشتریان به کسبوکارها میبخشند.
درنهایت، بعضی از سازمانها اصلاً به دنبال سود نیستند و ارزشهایی که آنها از معامله با مشتریان کسب میکنند میتواند بسیار متفاوت باشد. برای مثال، سازمانهای مردمنهاد حمایت از محیط زیست یا حمایت از کودکان کار، ازایندست سازمانها به شمار میروند.
خلق ارزش از طریق مزیت رقابتی
در فضای مدیریت کسبوکار واژه مزیت رقابتی را به دفعات میشنویم. مزیت رقابتی به معنای برتری یک شرکت بر رقبای آن است که به سودآوری بیشتر، فروش بیشتر و افزایش درآمدهای سالانه میانجامد.
برای مثال، آژانسهای تاکسیتلفنی با روش سنتی فاقد مزیت رقابتی در برابر رقبایی همچون اسنپ و تپسی هستند و بهناچار سودآوری کمتر، فروش کمتر و درنهایت مبلغ فروش پایینتری دارند.
پرسش این است که مزیت رقابتی در بازاریابی چیست و چگونه یک شرکت به مزیت رقابتی دست پیدا میکند؟ مثلاً اسنپ چگونه توانست گوی سبقت را از رقبای سنتی خود برباید؟ پاسخ در مفهوم شایستگیهای متمایز (distinctive competency) است. این مفهوم به معنای قابلیتهای برتری است که یک شرکت در مقابل رقبای خویش دارد. راحتی در استفاده و قیمتهای مشخص و متنوع میتواند شایستگی متمایز اسنپ باشد.
گام بعدی در کسب مزیت رقابتی، تبدیل شایستگیهای محوری به مزایای متفاوت (different benefit) است. این مفهوم به معنای ویژگی متفاوت و منحصربهفرد کالاها و خدمات شرکت است که آنها را از مشتریان کالا و خدمات رقبا مجزا میکند.
ارزش خلقشده توسط مشتریان: از مخاطبان به جامعه هدف
ظهور و گسترش اینترنت و شبکههای مجازی به مشتریان این امکان را داده که از طریق جوامع مجازی با یکدیگر مرتبط شوند. معمولاً این جوامع از افرادی با ویژگی مشترک تشکیلشده است که یکی از این ویژگیها میتواند مصرف کالای بهخصوصی باشد. مثلاً باشگاه ماشینبازها یا شکمچرانهای شهر تهران.
این جوامع هم بهصورت خودکار و هم بهوسیله شرکتها ایجاد میشوند و هر یک ویژگیها و مشخصات خاص خود را دارند. مشتریان از طریق ایجاد محتوا و ارتباط با بقیه اعضا میتوانند به خلق ارزش برای شرکتها و محصولات مرتبط بپردازند و یا بر عکس.
ارزش خلقشده توسط مشتریان: شبکههای اجتماعی
ظهور و گسترش اینترنت (وب ۱ تا ۴) و همچنین فضای ابری یا cloud و به دنبال آن ظهور شبکههای اجتماعی، فرصتها و چالشهای بیشماری را برای کسبوکارها ایجاد کردهاست. با استفاده از شبکه اجتماعی، هر کاربر میتواند یک رسانه باشد. شبکههای اجتماعی در نقش ابزاری برای ابراز وجود کاربران، سبب میشوند تا آنها به بیان نظرات خود درباره کالا و خدمات شرکتها بپردازد.
نظرات افراد در مورد کالا و خدمات شما در فضای مجازی میتواند جلبکننده اعتماد دیگر مشتریان باشد یا آنها را از خرید منصرف کند. به دلیل ناشناس بودن افراد و ویژگی ویروسی شدن مطالب، برندها و شرکتها و حتی افراد باید اصول و قواعد حضور موفق در این شبکهها را بدانند.
ارزش از دیدگاه جامعه
شرکتها در هر مکانی که تأسیس شوند، محیط خود را تحت تأثیر قرار میدهند. تأثیرات میتواند مثبت یا منفی یا ترکیبی از هر دو باشند؛
این تأثیر میتواند آنقدر قدرتمند و وسیع باشد که به از بین رفتن فرهنگ یا کسبوکاری خاص بیانجامد.
برای مثال، فروشگاههای زنجیرهای بزرگ مانند هایپر استار، میتوانند فروشگاههای کوچک محلی را از بین ببرند و حذف خردهفروشیها و تغییر در فرهنگ خرید را سبب شوند.
ارزش در بازاریابی چیست؟
قوانین و مقررات، شرکتها را به رعایت رفتارهای خاصی ملزم کرده است. فارغ از بحث الزام قانونی، برخی شرکتها خود به انجام امور ابتکاری برای حمایت از جامعه میپردازند.
استفاده از پلاستیکهای قابل بازگشت به طبیعت توسط میدانهای میوه و ترهبار شهرداری تهران یکی از این موارد است.
این قبیل کارها میتواند مبنایی باشد که شرکتها از طریق آنها خود را متمایز سازند.
معامله در بازاریابی چیست؟
واحد اندازهگیری بازاریابی، معامله نام دارد. درواقع معامله نمود عملی و فیزیکی مبادله است.
اگر شرایط مبادله فراهم باشد (در قسمت مبادله شرح داده شد)، در گام بعدی معامله انجام میشود. برای تحقق هر معامله، وجود شرایط زیر لازم است:
۱٫ وجود حداقل دو کالای باارزش؛
۲٫ شرایطی که بر آن توافق به عمل آید؛
۳٫ زمان توافق؛
۴٫ مکان توافق.
مفهوم بازار و صنعت در بازاریابی چیست؟
مفهوم مبادله، به خلق مفهوم بازار میانجامد.
در تعریفی از آقای کاتلر، بازار، مجموعهای از خریداران و فروشندگان بالقوه و بالفعل است که برای رفع نیازها و خواستههای خود از طریق فرایند مبادله با یکدیگر ارتباط برقرار میکنند.
البته بازار از سوی اقتصاددانان و جامعه شناسان هم تعریفشده که در این نوشتار به آنها نمیپردازیم.
منظور از صنعت، مجموعهای از شرکتهاست که ازنظر نوع فعالیتشان با یکدیگر شباهت دارند. شرکتها معمولاً بر اساس بزرگترین منبع درآمدشان یا بزرگترین گروه مشتریانشان در صنعتی مشخص طبقهبندی میشوند.
بیشتر افراد ممکن است تصور کنند که فروشندگان بازارها را ایجاد میکنند؛ درحالیکه برعکس، این مشتریان هستند که بار اصلی خلق یک بازار را بر عهده دارند و به عبارتی تا تقاضایی نباشد عرضهکننده و بازاری شکل نمیگیرد. بر همین مبنا است که بازاریابان همیشه مطالعات خود را از سمت تقاضا انجام میدهند.
تحقیق بازار، قیمتگذاری، توسعه محصول و توزیع همواره از سمت تقاضا شروع و مطالعه میشود و سپس به سمت عرضه، مورد بررسی قرار میگیرد.
البته این مطلب در شرایط عادی صادق است و در بازار ایران و کالاهای انحصاری همچون خودرو یا برخی محصولات کشاورزی، ممکن است عکس این قضیه اتفاق افتد. پس عرضهکنندگان خود بازارها را خلق میکنند.
بااینوجود، با گسترش فناوری اطلاعات و شبکههای اجتماعی، مشتریان بیشازپیش از حقوحقوق خود آگاه شدهاند و در این شرایط ارتباط با مشتریان و مدیریت، بهمنظور ایجاد وفاداری در آنان بسیار اهمیت دارد.
در نیم قرن اخیر پاسخ به اینکه وظایف بازاریابی چیست و مشتریان چه حقوقی در برابر نظام آن دارند، در حال تغییر و توسعه است.
بازاریابان باید از خود بپرسند که چگونه مشتریان، ما را تحت تأثیر قرار میدهند. آنگاه در فکر تأثیرگذاری بر مشتریان خویش باشند.
کل کتاب بازاریابی
فرایند بازاریابی چیست؟
مدلهای بسیاری در مورد فرایند و روشهای آن تدوینشده است. یکی از انواع این مدلها، فرایند ۵ مرحلهای یا گامهای بنیادین بازاریابی است. بر طبق این مدل:
• در گام اول با استفاده از تحقیقات بازاریابی، در مورد مسائل پیش روی سازمان و پاسخ هر یک از مسائل انتخابشده، اطلاعاتی گردآوری و تجزیهوتحلیل میشود
• در گام دوم با استفاده از اطلاعات بهدستآمده از تحقیقات بازاریابی، فرایند بخشبندی بازار (segmentation)، هدفگیری (targeting) و موضع یابی (positioning) انجام میگیرد که مجموع این سهگام را از قرار دادن حرف اول واژههای نامبرده، STP مینامند
• در گام سوم به تهیه و تدوین آمیخته بازاریابی برای بخشهای موردنظرمان میپردازیم. آمیخته بازاریابی در مبناییترین شکل خود به ۴Ps معروف است که از سرواژههای محصول (product)، قیمت (price)، شبکه توزیع (place) و ترویج (prom) تشکیلشده است
• در گام چهارم، استراتژیهای تدوینشده پیادهسازی میشود. در این مرحله، با استفاده از تشکیل تیمهایی با وظایف مختلف و تدوین ساختار مناسب، به پیادهسازی موارد تعیین شده در گامهای پیشین میپردازیم
• در گام پنجم، به کنترل فرایند از ابتدا میپردازیم و موارد اصلاحی را در قالب بازخورد در دل فرایند اعمال میکنیم.
فرآیند بازاریابی چیست؟
سیر تکاملی بازاریابی چیست؟
بنابر گفته انجمن علمی آمریکا، مارکتینگ در اواخر قرن نوزدهم شروع شد و سپس در طول قرن بیستم و بیستویکم به رشد و تکامل خود رسید. هرچند خوانندهای که تجربه بازاریابی دارد، آن را علمی متحد و یکدست میداند، اما در عمل رویکردهای مختلفی برای آن وجود دارد.
در ادامه به معرفی و تشریح سیر تحول بازاریابی از زمان پیدایش تاکنون و فلسفههای غالب بر آن میپردازیم:
دوره پیش از محصول در بازاریابی چیست؟
این دوران به قبل از ابداع خط تولید از سوی فورد و ماشین معروف مدل T بازمیگردد. در این دوره بازاریابی به معنای امروزی وجود نداشت و افراد معمولاً کالا و خدمات خود را از محیط خود و بعدها از طریق رابطه مستقیم با تولیدکننده تهیه میکردند.
در این دوره، افراد انتخابهای محدودی ازنظر تنوع، رنگ و مواد بهکاررفته داشتند؛ بااینحال، کالا بهصورت سفارشی برای فرد تهیه میشد.
برای مثال هر کس برای تهیه کفش نزد سازنده کفش میرفت و سازنده با مواد و تنوع محدود، دقیقاً کفشی مطابق با اندازه پای مشتری میساخت. شاید بتوان فروشندگی مستقیم را حالتی پیشرفتهتر از دورهگردان آن زمان دانست.
دوره پیش از بازاریابی چیست؟
دوره تولید محور در بازاریابی چیست؟
وقتی مارکتینگ را مطالعه میکنیم، اولین رویکردی که به لحاظ دانشگاهی با آن مواجهه میشویم رویکرد تولید محور به آن است.
این رویکرد در اوایل قرن نوزدهم و با سرازیر شدن محصولات بسیار بهسوی بازار شکل گرفت.
این دوره با ظهور انقلاب صنعتی و بهموازات آن اختراع خط تولید توسط فورد آغاز گردید.
در این دوره، کالاهای یکسان و در مقادیر بالا با سرعتی بسیار بیشتر از قبل تولید میشدند.
تقسیم کار و ساده کردن مسئولیتها در کارخانهها به استاندارد شدن محصولات انجامید.
هرچند این استانداردها به بهای کاهش تنوع محصولات تمام شد، اما درنهایت، محصولاتی که بهصورت انبوه تولید میشدند قیمتی کمتر از محصولات سفارشی داشتند.
شاید شاخصترین کالای تولیدشده در این دوره خودروی مدل T آقای فورد بود.
رویای آقای فورد این بود که هرکس یک خودرو داشته باشد.
این جمله بسیار معروف او تمامی مشخصات تاریخی آن دوره را در خود دارد: «مردم میتوانند هر رنگی را انتخاب کنند، مشروط بر اینکه آن رنگ مشکی باشد».
پیداست مارکتینگ در این دوره تقریباً بدون استفاده بود است. فرض اصلی در رویکرد تولید محور این است که مردم از محصولاتی باکیفیت عالی استقبال میکنند، به شرطی که در دسترس و ارزانقیمت باشد.
دوره تولید محور در بازاریابی چیست؟
در دهه ۱۹۳۰ و همراه با وفور کالا، محققین مشکل دیگری را کشف کردند و آن رساندن کالا به دست مصرفکننده بود. درواقع وجود فاصله مکانی میان مصرفکننده و تولیدکننده بر ترجیح مشتری به انتخاب کالا تأثیر داشت. از همین رو، مفاهیم لجستیک، توزیع و خردهفروشی بهصورت گستردهای با مدیریت بازاریابی پیوند خورد و در قالب place یا شبکه توزیع بهعنوان یکی از عناصر آمیخته بازاریابی مطرح شد.
دوره محصول محور در بازاریابی چیست؟
فرض اساسی در این رویکرد آن است که مصرفکننده، خواهان کالایی است که ازنظر کیفیت، عملکرد و نوآوری نسبت به دیگر کالاها برتر باشد. تقسیم کالاها به کالاهای راحت و مقایسهای درواقع بر مبنای همین رویکرد است.
مبنای این تقسیمبندی هم آن است که مصرفکننده با تمامی کالاها بهصورت یکسان برخورد نمیکند، این برخورد نابرابر در مبحث درگیری و نحوه تصمیمگیری مصرفکننده بهصورت کامل بررسی میشود،
اما باید گفت کالاهای راحت، کالاهایی هستند که مصرفکننده با حداقل صرف زمان و براساس عادت آنها را میخرد؛ مانند خرید یک پاکت چیپس یا خمیردندان که معمولاً بعد از مدتی به یک عادت تبدیل میشود.
کالای مقایسهای، کالایی است که مصرفکننده مدتزمان بیشتری برای تصمیمگیری در مورد خریدن یا نخریدن به آن اختصاص میدهد.
برایمثال، در زمان خرید ماشین لباسشویی، مصرفکننده، برندهای مختلف به همراه قیمت و امکانات را باهم مقایسه میکند.
سپس به انتخاب یا انصراف (ممکن است منصرف شود) میپردازد. به عبارتی، درگیری مصرفکننده با این کالاها بیشتر از درگیری آنها با کالاهای راحتی است (زمان اختصاص دادهشده برای خرید یک پاکت چیپس و یک ماشین لباسشویی تمامخودکار را باهم مقایسه کنید).
در آخر، کالای ویژه یا اختصاصی کالایی است که منحصربهفرد و کمیاب است و مصرفکننده مدتزمان بسیاری را به بررسی آن میپردازد. برای مثال خودروی لامبورگینی که از هر مدل چند خودرو بیشتر ساخته نمیشود را میتوان کالای ویژه نامید.
در برخی دستهبندیها به کالای ناخواسته نیز اشاره میشود که منظور کالاهایی است که مصرفکننده اطلاعاتی درباره آنها ندارد یا اگر هم داشته باشد، خریدار آنها نیست. بهعبارت دیگر، سطح درگیری مصرفکننده با این کالاها بسیار کم هست. باید دانست توجه زیاد به این رویکرد و ویژگیهای محصول، منجر به خطای نزدیکبینی بازاریابی میانجامد.
نزدیکبینی در بازاریابی چیست؟
بسیاری از فروشندگان و تولیدکنندگان، بهجای توجه به منافع و ارزشهایی که این کالا و خدمات برای مشتری به ارمغان میآورند، دلبسته ویژگی کالا و خدماتی میشوند که میفروشند یا تولید میکنند.
این خطای بسیار مهلک که از نادیده انگاری مفاهیم اولیه در بازاریابی به وقوع میپیوندد، نزدیکبینی بازاریابی نام دارد.
در این خطا افراد، نیاز، خواسته، تقاضا و تعریف و جایگاه هر یک را با یکدیگر اشتباه میگیرند. به بیانی دیگر بازاریابان تقاضا و خواسته را با نیاز مشتریان اشتباه میگیرند.
مثال بسیار معروفی دراینباره است که میگوید: «تلهموشی بهتر بسازید، همه دنیا مشتری شما خواهند شد.»
درصورتیکه نیاز مشتری، خلاص شدن از شر موشهای موذی است.
این نیاز از راههای گوناگونی مانند استفاده از تلهموش قابل ارضاست؛ هدف، ساخت تلهموش نیست، بلکه تأمین نیاز مشتری است.
پس هدف باید ارضای بهتر نیاز مشتری باشد، نه چسبیدن به کالایی که هماکنون برای رفع آن نیاز به کار میرود.
بازاریابان باهوشتر بهجای چسبیدن به ویژگیهای کالا و خدمات خود، درپی خلق تجربه عالی برای مشتریان هستند.
دوره فروش محور در بازاریابی چیست؟
در پایان جنگ جهانی دوم، بسیاری از شرکتها خود را در موقعیت دشواری یافتند. تقاضای ناشی از جنگ کاهشیافته بود؛ بحرانهای اقتصادی و رکود در جریان بود و شرکتهای موجود نیز با یکدیگر رقابت سختی داشتند.
درمجموع این شرایط، شرکتها را مجبور کرد تا فروش بیشتری داشته باشند و فلسفه فروش و پدیده فروشنده حرفهای در همین دوران متولد شد.
این فلسفه بیان میکند که مشتریان با تمایل خود خریدی انجام نمیدهند و شرکت باید به میزان وسیعی برای فروش و ترفیع محصولات خود تلاش کند. به بیانی دیگر، مشتریان را برای خرید بیشتر تحتفشار قرار دهد.
به وجود آمدن روشهای فروش و اغوای مشتریان و تا حدودی تیرهوتار شدن دیدگاهها به بازاریابی در همین دوره اتفاق افتاد. بر این اساس، بازاریابی مترادف با فروش تحتفشار و فروشندگان حراف و سمجی بود که با هر دستاویزی میخواستند محصولات خود را به مشتریان بفروشند.
عبارت معروف:
فروش یخ به اسکیمو و شن و ماسه به بیاباننشین، مصداق بارزی از این فلسفه است؛ فروش محصولات به مشتریان بدون در نظر گرفتن نیاز و تمایل آنها.
فیلم گرگ والاستریت، بهخوبی دوران فروش و شرایط حاکم بر آن را به تصویر کشیده است.
در این دوره فروش، محور همهچیز است و بهنوعی شیادی و فریب، مزیت رقابتی فروشندگان به شمار میرود. این دوره تأثیرات منفی بسیاری بر بازاریابی بهجا گذاشته است.
دوره فروش محور در بازاریابی چیست؟
دوره بازاریابی محور در بازاریابی چیست؟
مفهوم بازاریابی با گزارش سالانه شرکت جنرال الکتریک در سال ۱۹۵۲ و در دهه ۶۰ و ۷۰ میلادی ظهور پیدا کرد.
در گزارش سالانه جنرال الکتریک به سهامداران بیانشده بود که کارکنان حرفهای شرکت (که در آن زمان همگی مرد در نظر گرفتهشده بودند)، باید کالا را به شیوهای که مشتری میخواهد، قیمت و نحوه پرداخت موردنظر او و نیز زمان و مکان دلخواه او تولید کنند.
فرض بر این است که دستیابی به اهداف بازاریابی به شناسایی و تأمین نیازهای بازار هدف بستگی دارد. بر اساس این تعریف است که مفاهیم تحقیقات بازار، بخشبندی، هدفگیری مشتریان و خلق ارزش مطرح میشود.
بهعبارتی دیگر، برای شناسایی نیازهای مشتریان، بازاریابان به گردآوری و تجزیهوتحلیل اطلاعات در قامت تحقیقات بازاریابی میپردازند. بر مبنای آن، آمیخته محصول را طراحی و به جامعه هدف خویش عرضه میکنند.
دوره بازاریابی اجتماعی چیست؟
براساس این مفهوم، شرکتها نهتنها در برابر مشتریان خویش مسئول هستند، بلکه در برابر جامعه نیز مسئولیت دارند و باید منافع جامعه را نیز در هنگام خدمترسانی در نظر بگیرند.
بهعبارتیدیگر، تأمین نیاز مشتریان مادامی انجام میگیرد که تضادی با منافع جامعه نداشته باشد.
بازاریابی اجتماعی در برابر محیط زیست، رفتارهای مخرب خرید و درنهایت آینده بلندمدت مشتریان و جامعه مسئول است. شرکت، مصرفکنندگان و جامعه سه رکن اصلی آن هستند.
دوره بازاریابی کل نگر چیست؟
با شروع قرن ۲۱ و روندهای موجود، شرکتها رفتهرفته به بازاریابی بهعنوان یک سیستم یکپارچه نگاه کردند که تمامی بخشهای سازمان را در برمیگیرد.
دیدگاه بازاریابی کلنگر، وظایف مختلف بازاریابی و ارتباطات درونی آن را در نظر میگیرد. چهار عنصر اصلی آن شامل بازاریابیهای رابطهمند، یکپارچه، داخلی و عملیاتی است.
بازاریابی رابطهمند
هدف از رابطهمند بودن برقراری ارتباط دوسویه و بلندمدت با مشتریان است.
بازاریابی رابطهمند به شرکت کمک میکند تا با مشتریان رابطهای برد- برد برقرار کند.
خلق برند قوی، حفظ و نگهداری مشتریان، وفاداری آنها و برونسپاری اموری که شرکت در آنها مزیت رقابتی ندارد از دیگر ویژگیهای آن است.
بازاریابی رابطهمند ابعادی چون شرکا، کانالهای بازاریابی، مشتریان و کارکنان را شامل میشود و هدف آن ایجاد یک شبکه بازاریابی است.
بازاریابی یکپارچه (IMC)
(IMC) یا منسجم به این معناست که تمامی فعالیتهای بازاریابی شرکت باید در یک راستا و بر مبنای یک استراتژی هماهنگ باشد.
به عبارتی، هر صدایی که از سازمان خارج میشود و هر عملی که سازمان انجام میدهد، باید با دیگر فعالیتهای سازمان یکپارچگی و انسجام داشته باشد.
بر همین مبنا، شرکتها باید استراتژیهای شبکه بازاریابی خود را نیز یکپارچه سازند.
هدف اصلی از آن، خلق برندی یکدست است تا ناهمسانی شناختی مصرفکننده به حداقل برسد و مشتری به شرکت و محصولات آن اعتماد کند.
برای مثال، اعتماد به هتلی که پیامهای تبلیغاتی با لحن رسمی دارد، قیمتهای بالایی طلب میکند، اما کارکنان آن با لباس غیررسمی فعالیت دارند و رنگهای روشن نیز بهوفور در وبسایت هتل بهکاررفته شده، برای مصرفکننده دشوار است.
مدرس بازاریابی
بازاریابی داخلی
مفهوم بازاریابی داخلی به نقش کارکنان شرکت، از مدیرعامل گرفته تا کارکنان خط مقدم سازمان تأکید دارد. هیچ شرکتی نمیتواند با کارکنان آموزش ندیده و ناآماده به اهداف خود دست یابد.
مبحث برندینگ کارفرما که بر نقش کارکنان در ساخت برندی قدرتمند تأکید دارد، برآمده از دل همین مفهوم است.
بازاریابی داخلی در حقیقت درپی هماهنگی عمودی بین واحد بازاریابی با مدیران ارشد و هماهنگی افقی با دیگر واحدهای شرکت است.
بر اساس این مفهوم، کارکنان تمامی بخشها و مدیران آنها، در موفقیت یا شکست برنامههای بازاریابی نقش دارند و وظیفه بازاریابی تنها بر عهده بازاریابان نیست.
مدرس بازاریابی
بازاریابی عملیاتی
این نوع به دنبال افزایش بهرهوری سازمان از طریق راهکارهای بازاریابی است. د
ر این رویکرد، متغیرهای محیطی همچون قوانین و مقررات، محیط زیست، مسائل اخلاقی، روندهای اجتماعی و تاثیرات زیست محیطی نیز مورد بررسی قرار می گیرد.
مسئولیتپذیری مالی و مسئولیتپذیری اجتماعی دو بعد اصلی از بازاریابی اجتماعی هستند.
با از بین رفتن تمایز در بعد محصولات، شرکتهای مختلف به دنبال متمایز کردن خود از طریق بازاریابی عملیاتی و مسئولیتهای اجتماعی خویش هستند.
مدرس بازاریابی کسب و کار
عوامل تغییردهنده مؤثر بر آینده بازاریابی چیست؟
با توجه به روندهایی که ظهور و بروز آنها قطعی است و مطالعات علمی از آنها حمایت میکند، میتوانیم به تغییرات احتمالی در آینده بازاریابی برسیم. البته چگونگی آینده آن موضوعی مبهم است. دراینجا به ۸ کلید ایجادکننده یا محرک تغییر در بازاریابی و در پی آن آینده کسبوکارها را معرفی میکنیم:
وفور کالا و کمبود مشتری
فرد ویرسما در کتاب خود با عنوان رهبران جدید بازار (new market leader) مینویسد که شرکتها در شرایط سخت و دشواری قرارگرفتهاند و بازاریابی، تنها راه بقا در این شرایط است.
او برای اثبات حرفش به ۶ واقعیت اشاره میکند که عبارتاند از:
• گسترش و افزایش رقبا؛
• پخش و افشا شدن اطلاعاتی که زمانی راز شرکتها بودند؛
• جهانیشدن نوآوری؛
• غرق شدن در اطلاعات و سردرگمی ناشی از آن؛
• کمتر شدن زمان مشتریان؛
• دشواری رشد کسب و کار.
افزایش اطلاعات مصرفکنندگان نسبت به بازاریابان
رای دههها بازاریابان اطلاعات بیشتری در مقایسه با مشتریان در مورد محصول، شرکت و رقبا داشتند.
اما با گسترش فناوری اطلاعات عملاً این مشتریان هستند که اطلاعات دقیق و کاملتری نسبت به بازاریابان دارند.
این اتفاق تبدیل به رویکردی شده که توقعات و انتظارات مشتریان را بالابرده است.
در برابر این رویکرد، بازاریابان باید به افشای بیشتر اطلاعات بپردازند و به عبارتی ضدیت با این رویکرد جز خشم مشتریان و از دست دادن آنها نتیجهای ندارد و دیر یا زود اطلاعات منتشر خواهد شد.
برای مثال، استفاده از روغن پالم در ترکیب محصولات غذایی یا گوشتهای غیرمجاز در فراوردههای پروتئینی خیلی زود باعث از بین رفتن شرکتهای فعال در این صنعت شد.
مدرس بازاریابی کسب و کار
تغییر در ترجیحات نسلها و ارزشهای آنان
با توجه به هرم جمعیتی ایران، نسل جوان و ترجیحات خاص آنان، شکافهای بیشماری را ایجاد کرده است.
اختلاف فاحش علاقهها و سلیقههای متولدین دهه ۷۰ شمسی به بعد با نسلهای پیش از خود، فرصتها و تهدیدهای تازهای را به وجود آورده است.
رواج اینترنت و تمایل به رفتارهای خرید آنلاین، وفاداری اندک به کالاها و خدمات، ذهن انتقادی و تمایل به دریافت خدمات رایگانِ بیشتر و … از ویژگیهای نسلهای جدید است که بازاریابان را به بازنگری در پیشفرضهای سابق وامی دارد.
مدرس بازاریابی
تغییر از بازاریابی با اهمیت کم به بازاریابی متمایز و با اهمیت
درگذشته، بازاریابی بهعنوان یک ابزار تاکتیکی در کسبوکار مورداستفاده قرار میگرفت، اما قرارگرفتن آن در مرکز سازمانها، سبب شد تا سازمانها آن را بهعنوان یک ابزار استراتژیک و مهم ببینند.
استراتژیک بودن بازاریابی به معنای داشتن دیدی بلندمدت و قرار داشتن آن در سطح شرکت است.
به نظر میرسد جمله «بازاریابی همه چیز است و همه چیز بازاریابی است» به مرحله عملی شدن، نزدیک و نزدیکتر میشود. برمبنای این تغییر، افزون بر بازاریابان، همه افراد سازمان وظیفه بازاریابی را بر عهده دارند.
مدرس بازاریابی
تغییر محیط اقتصادی
تغییرات اقتصادی در سطح جهانی و همچنین بروز رکود تورمی شدید در سطح کشور، شرایطی را فراهم آورده که مشتریان نسبت به قیمت حساستر شدهاند. بر همین مبنا، اهمیت مارکتینگ و جایگاهیابی، هر روز بیشتر و بیشتر میشود.
در همین شرایط، برخی شرکتها ممکن است به دلیل مشکلات مالی درپی کاهش بودجههای خود باشند. در این میان، تعطیلی بخش بازاریابی، نخستین ایدهای است که به ذهن برخی مدیران میرسد.
هرچند کاهش بودجه در کوتاهمدت میتواند تاکتیک خوبی باشد، اما اعمال این تاکتیک در زمان و شرایط غلط، به وارد آمدن خسارات بسیار به شرکت و برند آن میانجامد.
مدرس بازاریابی
روندهای جدید در بازاریابی چیست؟
بازاریابی مبتنی بر داده
بازاریابان برخلاف گذشته، باید تأثیر هر یک از تصمیمات و برنامهها را بر سود شرکت شرح دهند.
اینکه تغییرات آمیخته بازاریابی چه تأثیری در سود شرکت داشته یا کمپین تازه به اتمام رسیده شرکت چه میزان اثربخشی داشته است، جزو مواردی است که باید بهصورت کمّی بیان شوند.
در این شرایط، سیستم اطلاعات بازاریابی، (MIS=Marketing Information System) بهمنظور شناسایی، رهگیری، ارزیابی و فراهم آوری سنجههای کلیدی از طریق بهینه کاوی باید طراحی و استقرار یابد. علم بازاریابی، داده محور و کاربرد ابزارهای کمّی همچون دادهکاوی و کلانداده، همگی به دلیل وقوع این تغییرات صورت گرفته که بهصورت مفصل در نوشتههای بعدی بیان خواهد شد.
مدرس بازاریابی
بازاریابی اینترنتی
ظهور عصر دیجیتال، راه و روش ارتباط انسانها، مبادله و روشهای خریدوفروش و در کل نحوه زندگی را تغییر داده است.
بر همین مبنا، بازاریابی نیز با استفاده از ابزارهای جدید با مخاطبین خود ارتباط برقرارمیکند که به این روش بازاریابی اینترنتی یا دیجیتال مارکتینگ میگویند. دیجیتال مارکتینگ شامل: بازاریابی محتوا، طراحی سایت، سئو، ایمیل مارکتینگ، تبلیغات گوگل و .. است.
کاربران وقت زیادی را به کار با گوشی همراه خود صرف میکنند و این امر فرصتی را برای بازاریابان و ارائهدهندگان کالا و خدمات برای استفاده از بازاریابی اینترنتی را فراهم میآورد.
شبکههای اجتماعی، تبدیل به دنیایی موازی شده که اهمیتی همتای دنیای واقعی پیداکرده است. لذا بازاریابی اینترنتی اهمیت زیادی دارد.
مدرس بازاریابی
بازاریابی سازمانهای غیرانتفاعی
بازاریابی به بخش تعیینکنندهای در سازمانها تبدیل شده است که بیش از این به آن نیازی نداشتند (یا خود را بینیاز میدانستند).
امروزه سازمانهای بسیاری همچون بیمارستانها، موزهها، باغوحشها، دانشگاهها و حتی گروههای موسیقی از مارکتینگ استفاده میکنند.
مدرس بازاریابی
بازاریابی عصبی
بازاریابی عصبی به کاربرد ترکیبی از اصول، روشها و ابزارهای علوم روانشناسی، مغز و اعصاب و عصبشناسی در زمان مطالعه مصرفکنندگان میپردازد.
فرض اساسی آن این است که مصرفکنندگان از نیات درونی خود در رویارویی با محرکهای بازاریابی آگاهی ندارند. به همین سبب از تکنیکهایی چون نقشهبرداری مغز و تکنیکهای رهگیری چشم برای آگاهی از این نیات استفاده میشود.
شرکتهای بزرگ برای پیشبینی رفتار مصرفکنندگان در برابر محرکهای جدید (همچون شعار تبلیغاتی، رنگ محصول جدید، نگرش آنها به شرکت و …) از این نوع استفاده میکنند.
مدرس بازاریابی
بازاریابی عصبی چیست؟
بازاریابی ویروسی
بازاریابی ویروسی که از آن با عنوان بازاریابی همهمهای یا دهانبهدهان نیز یاد میشود، به کاربرد روشهای عجیبو خندهدار برای برقراری ارتباط با مصرفکنندگان اشاره دارد.
برخی افراد هدف اولیه آن را سرگرم کردن مخاطب میدانند، اما بسیاری از شرکتها از آن به منظور یادآوری بهتر برندشان استفاده میکنند.
علت این نامگذاری، سازوکار ویروسها در تکثیر بسیار سریع است.
در این نوع فرض شده است که چنانچه پیامی برای مخاطب جذاب باشد و توجه او را جلب کند، خود به پخش آن پیام خواهد پرداخت و این روند بارها و بارها تکرار خواهد شد؛ همانند طرز تولیدمثل یک ویروس.
مدرس بازاریابی
پست مدرنیسم و جنبههای منفی در بازاریابی چیست؟
در کنار تمامی فواید بازاریابی، استفاده نادرست از آن میتواند نتایج تاریکی را به بار آورد. ترویج مصرفگرایی شدید، اعتیاد به خرید و همچنین از مد انداختن عمدی و بیتوجهی به قسمتهایی از بازار با سودآوری اندک میتواند برخی از جنبههای تاریک آن باشد.
البته رویکرد بازاریابی اجتماعی برآن است تا این جنبههای منفی را از آن دور کند.
اقتصاددان معروف، گالبرایت، اساساً بازاریابی را چیزی جز تبلیغات شرکتهای بزرگ نمیداند. ادعای محوری بازاریابی، تأمین نیازها و خواستههای مشتریان است و بنابر اعتقاد آقای گالبرایت، چنین استدلالی غلط است.
دیدگاه پستمدرن معتقد است که هیچگونه رویکردی باعنوان بازاریابی اصولی یا درست وجود ندارد و رویکردهای موجود انتخاب بین بد و بدتر است. در واقع آنها با این فرض بنیادین در مدرنیسم مخالف هستند که یک «بهترین راه» و یک «بهترین ابزار» وجود دارد. ازنظر آنها این قدرتمندان هستند که بهترینها را تعیین میکنند و دیگران مجبور به پذیرش انتخاب هستند.
بر همین مبنا، وقتی از بهترین رویکرد و اصول بازاریابی سخن میگوییم به اعتقاد آنها این بهترین، ساخته و پرداخته شرکتهای بزرگ برای دستیابی به اهداف موردنظرشان است.
مدرس بازاریابی
دانشمندان و چهرههای شاخص این علم در جهان چه کسانی هستند؟
فیلیپ کاتلر
تعریف فیلیپ کاتلر از بازاریابی چیست؟
نامدارترین چهره در این حوزه کسی نیست جز آقای فیلیپ کاتلر. وی هر دو مدرک فوق لیسانس و دکتری خود را از دانشگاه ام آی تی و در رشته اقتصاد گرفته است.
کاتلر کتب بسیار مطرحی در زمینه مدیریت بازاریابی به نگارش درآورده که هر سال تجدید چاپ و به روزآوری میشوند. از وی بیش از ۱۰۰ مقاله مدیریت بازاریابی در معتبرترین نشریات کسبوکار جهان به چاپ رسیده است. فیلیپ کاتلر را به نوعی باید پدر بازاریابی جهان دانست.
کتاب های فیلیپ کاتلر
کوین لین کلر
تعریف کوین لین کلر از بازاریابی چیست؟
آقای کوین لین کلر یکی از شاخصترین چهرههای دانشگاهی در زمینه مارکتینگ و برندسازی در طول ۲۵ سال اخیر است. دورههای MBA را در دانشگاه دورتموند تدریس میکند. حوزه عمومی مطالعات پروفسور کلر، استراتژی و برندسازی است.
شهرت اصلی پروفسور کلر به خاطر موضوعات برندسازی است. کتاب ایشان با نام مدیریت استراتژیک برند در بسیاری از دانشگاههای مطرح دنیا تدریس میشود و به آن لقب «انجیل برند» را دادهاند.
کتاب های کوین لین کلر
مایکل سولومون
تعریف مایکل سولومون
مدرس بازاریابی
از بازاریابی چیست؟
پروفسور سولومون یکی از شناختهشدهترین دانشمندان در حوزه مارکتینگ و رفتار مصرفکننده است. موضوعات مورد علاقه ایشان رفتار مصرفکننده و سبک زندگی است. استراتژیهای برندسازی، جنبههای نمادین محصول، روانشناسی مد، مدیریت بازاریابی خدمات و تحقیقات بصری از موضوعات موردعلاقه ایشان است.
این دانشمند حوزه رفتارمصرف کننده، استاد مدعو بسیاری از دانشگاههای مطرح کسبوکار جهان هستند.
کتاب رفتار مصرفکننده ایشان یکی از کتب برتر در زمینه رفتار مصرفکننده است که هرساله بهروزرسانی و تجدید چاپ میشود.
دیوید آکر
مدرس بازاریابی
تعریف دیوید آکر از بازاریابی چیست؟
دیوید آکر، اقتصاددان و مشاور برجسته مدیریت و نیز استاد دانشگاه برکلی در کالیفرنیا است. وی در حال حاضر مدیریت شرکت پرافت را بر عهده دارد.
ایشان مدرک دکترای خود در رشته مدیریت کسبوکار را از دانشگاه استفورد گرفته است. یکی از کتب پرمخاطب دیوید آکر، «دیدگاههای دیوید آکر در برندسازی» است که به عنوان یکی از ده کتاب برتر در سال ۲۰۱۱ انتخاب شده است.
مدرس بازاریابی
کتاب دیدگاه های دیوید آکر در برندسازی
کتاب دیدگاههای دیوید آکر در برندسازی اثر دیوید آکر انتشارات آیلار
انجمنهای علمی و وبسایتهای برتر
معمولاً دانشجویان و مدیران در هر رشته به دنبال موسسات و مراکز آموزشی مطرح حوزه خود هستند. وبسایتهای برتر در زمینه مدیریت بازاریابی میتواند شما را از جدیدترین روندها و موضوعات آگاه سازد.
در زیر، لیستی از بهترین مراکز آموزش بازاریابی و کسبوکار در دنیا به همراه وبسایتهای آن معرفی میشود. چنانچه سطح زبان انگلیسی شما در حد متوسط و بالاتر باشد، هر یک از موارد ذکر شده میتواند همچون کلاس درسی رایگان با کیفیتی جهانی برای شما عمل کند.
مدرس بازاریابی
انجمن بازاریابی آمریکا
انجمن بازاریابی آمریکا (www.ama.org)، شناختهشدهترین انجمن در زمینه مارکتینگ است که تعاریف و سنجههای اعلامشده از سوی آن، درون تمامی کتب مبانی و اصول بازاریابی جای دارد. این انجمن دربرگیرنده تعدادی از برترین نشریات علمی-پژوهشی در زمینه مدیریت بازاریابی و تحقیقات بازار است.
مدرس بازاریابی
انجمن تحقیقات بازاریابی اروپا
ایزومار یا انجمن تحقیقات اروپا (www.esomar.org)، یک نهاد پیشرو در تحقیقات بازاریابی است که به افراد در زمینه انجام آن کمک میکند. هدف ایزومار، ارائه آموزشهای یکسان در حوزههای مختلف تحقیقات بازاریابی است. ایزومار کدهای مختلف و یکپارچهای برای یادگیری آن دارد.
وبسایت اسمارت اینسایت
وبسایت اسمارت اینسایت (www.smartinsights.com) یکی از معتبرترین مراجع جهت یادگیری بازاریابی اینترنتی است. درواقع این وبسایت پلتفرمی است که به اعضای خویش جهت برنامهریزی، مدیریت بازاریابی و بهینهسازی فعالیتهای آن کمک میکند. درون وبسایت قالبهای بسیاری وجود دارد که با قدری تغییر و بومیسازی میتوان آنها را به عنوان بازاریابی اینترنتی در فضای کسبوکار ایران به کار گرفت.
وبسایت هاب اسپات
وبسایت هاباسپات (hubspot) بهعنوان مشاور و آژانس بازاریابی فعالیت میکند. این وبسایت به شرکتها و افراد در زمینه مارکتینگ، مدیریت بازاریابی، فروش و خدمات پس از فروش و نیز مدیریت ارتباط با مشتریان کمک میکند.
مقالات این وبسایت به شکل فوقالعادهای آموزنده هستند و محتوایی بسیار غنی از سطح مقدماتی تا پیشرفته ارائه میدهند. در کنار آموزش بازاریابی متنی، آموزش بازاریابی ویدئویی این وبسایت نیز بسیار جذاب و در نوع خود منحصربهفرد است.
دانشگاههای مطرح
مدرسه کسب و کار هاروار
مدرس بازاریابی
بازاریابی چیست؟ مدرسه کسب و کار هاروارد
یکی از شناختهشدهترین مراکز آموزشی کسبوکار است که بسیاری از مفاهیم و آموزههای فعلی کسبوکار از دل این مدرسه بیرون آمده است. نظریه رقابت مایکل پورتر، یکی از دستاوردهای مدرسه کسبوکار هاروارد است.
در آخرین ردهبندی سازمان آموزش عالی آمریکا در سال ۲۰۱۷، دانشکده کسبوکار هاروارد بهعنوان برترین دانشکده مدیریت، اقتصاد و تجارت انتخابشده است.
مدرسه کسبوکار اسلون (دانشگاه MIT)
مدرس بازاریابی
بازاریابی چیست؟ مدرسه کسبوکار اسلون
مدرسه کسبوکار اسلون که زیرمجموعه دانشگاه ام آی تی است و در ایالاتمتحده آمریکا قرار دارد تاکنون بالغ بر بیست هزار فارغالتحصیل داشته است که شامل بسیاری از رهبران حوزه کسبوکار یا سیاست در بیش از ۹۰ کشور جهان هستند.
دانشکده اسلون به همراه دانشکدههای بوث، هاروارد، کلاگ، کلمبیا و استنفورد و وارتون، گروه M7 یعنی مرکز عالی نخبگان مدیریت را تشکیل میدهد.
مدرسه کسب و کار لندن
مدرس بازاریابی
مدرسه کسب و کار و بازاریابی لندن
مدرسه کسبوکار لندن یکی از کالجهای دانشگاه لندن است که همواره به عنوان یکی از مراکز برتر آموزش مدیریت در دنیا شناخته شدهاست. یکی از ویژگیهای بارز این مدرسه، دوره MBA آن است که همیشه در ردهبندیهای MBA به عنوان یکی از پنج دوره برتر در دنیا شناخته میشود. بر اساس ردهبندی مؤسسه تایمز، دوره MBA مدرسه بازرگانی لندن، عنوان نخست را در سال ۲۰۰۹ در میان تمام مدارس مدیریت دنیا کسب کرد.
نتیجهگیری
بازاریابی، مفهومی است پیچیده که همین پیچیدگی بسیاری را در فهم آن دچار سردرگمی کرده است. در این مقاله آموزش بازاریابی به بررسی تعاریف آن ازنظر بزرگانی همچون پیتر دارکر، فیلیپ کاتلر و مایکل سولومون پرداختیم.
بسیاری از افراد، مارکتینگ را با فروش اجباری، مراجعه ویزیتورها، تبلیغات تکراری و ملالآور اشتباه میگیرند؛ درحالیکه موارد بالا بخشی از ابزارهای آن است و نباید با مفهوم و اصول بازاریابی اشتباه گرفته شود. دراین مقاله آموزش بازاریابی، روندهای تاریخی و دورههای مختلف آن را مرور و بررسی کردیم؛ از دوران پیش از صنعتی تا دوره محصولگرایی، فروش، مدیریت بازاریابی و … .
درنهایت مثالهای کاربردی آورده شد که به دلیل ایرانی بودن مثالها، میتواند بسیار آموزنده باشد.
آیا تاکنون با مباحثی مانند خلق ارزش، مبادله، تقاضا یا دیگر مفاهیم و اصول بازاریابی درگیر بودهاید؟ به نظر شما این مباحث چقدر میتواند کاربردی باشد و به شرکتها در رشد کسبوکارشان کمک کند؟ لطفاً نظرات و پرسشهای خود را با ما در میان بگذارید.
منبع: بهزاد عباسی